Category: Class 5

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Hindi Solutions Sulabhbharati Chapter 6 पेटूराम Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Hindi Sulabhbharati Solutions Chapter 6 पेटूराम

5th Standard Hindi Digest Chapter 6 पेटूराम Textbook Questions and Answers
1. विरामचिह्नों को पहचानो, पढ़ो और समझो:

पूर्णविराम (।), अल्पविराम (,), प्रश्नवाचक (?), विस्मयादिबोधक (!), अर्धविराम (;)
1. अंगूर मिलते हैं?
2. मैं…..!
3. आधा दर्जन केले, एक किलो सेब ।
4. नहीं – नहीं; आज मेरा उपवास है ।

Hindi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 6 पेटूराम Additional Important Questions and Answers

निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर दीजिए:

प्रश्न 1.
आपकी माता जी उपवास के दिन क्या खाती हैं?
उत्तर:
माता जी फल, साबूदाना, राजगीरा, चिक्की आदि चीजें खाती हैं।

प्रश्न 2.
क्या आप ईश्वर की वंदना करते हैं? कैसे?
उत्तर:
हाँ, सुबह-सुबह नहाकर हम हाथ जोड़कर ईश्वर की वंदना करते हैं। अगरबत्ती और दीया जलाते हैं और प्रसाद भी बाँटते हैं।

निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में लिखिए:

प्रश्न 1.
आज किसका उपवास है ?
उत्तर:
आज पेटूराम का उपवास है।

प्रश्न 2.
पेटूराम ने कितने अंगूर मँगवाए?
उत्तर:
पेटूराम ने आधा किलो अंगूर मँगवाए।

प्रश्न 3.
पेटूराम ने कितना मेवा मँगवाया?
उत्तर:
पेटूराम ने एक पाव मेवा मँगवाया।

प्रश्न 4.
पेटूराम ने एक किलो क्या मँगवाया?
उत्तर:
पेटूराम ने एक किलो सेब मँगवाए।

प्रश्न 5.
पेटूराम ने कौन-कौन से फल मँगवाए?
उत्तर:
पेटूराम ने अंगूर, केले, सेब आदि सभी फल मँगवाए।

निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर एक शब्द में लिखिए:

प्रश्न 1.
पेटूराम ने कितने केले मँगवाए?
उत्तर:
आधा दर्जन।

प्रश्न 2.
पेटूराम ने आधा लीटर क्या मँगवाया?
उत्तर:
दूध।

प्रश्न 3.
उपवास के दिन थोड़ा बहुत कौन खा लेता है?
उत्तर:
पेटूराम।

प्रश्न 4.
पेटूराम कौन से दिन अधिक नहीं खाता?
उत्तर:
व्रत के दिन।

प्रश्न 5.
पेटूराम ने आधा लीटर दूध के साथ क्या मँगवाया?
उत्तर:
रबड़ी।

4. निम्नलिखित वाक्यों के सामने सही ✓ अथवा गलत ✗ का निशान लगाइए:

प्रश्न 1.
निम्नलिखित वाक्यों के सामने सही ✓ अथवा गलत ✗ का निशान लगाइए:

1. पेटूराम का उपवास था, इसलिए भोजन नहीं किया।
2. पेटूराम ने एक किलो अंगूर मँगवाए।
3. पेटूराम ने उपवास के दिन कुछ नहीं खाया।
4. पेटूराम ने आधा दर्जन केले मँगवाए।
5. पेटूराम ने रबड़ी मँगवाने से इनकार कर दिया।

उत्तर:

1. ✓
2. ✗
3. ✗
4. ✓
5. ✗

5. निम्नलिखित विराम चिह्नों के लिए पाठ में से वाक्य चुनकर लिखिए।

प्रश्न 1.
पूर्ण विराम (।)
उत्तर:
1. चलिए भोजन तैयार है।
2. आप भोजन कीजिए।

प्रश्न 2.
प्रश्नवाचक चिह्न (?)
उत्तरः
1. क्या आप भोजन नहीं करेंगे?
2. उपवास में कुछ तो लेते होंगे?

प्रश्न 3.
अल्प विराम (,)
उत्तर:
1. हाँ, थोड़ा बहुत खा लेता हूँ।
2. आधा दर्जन केले, एक किलो सेब।

प्रश्न 4.
अर्ध विराम ( ; )
उत्तर:
नहीं-नहीं; आज मेरा उपवास है।

प्रश्न 5.
विस्मयादिबोधक चिह्न (!)
उत्तर:
इतना अधिक भोजन करेंगे!

प्रश्न 6.
रिक्त स्थानों की पूर्ति कीजिए:

1. “चलिए, ………….. तैयार है।”
2. “आज मेरा ………….. है।”
3. “फिर …………. कैसा?”
4. “………….. मिलते हैं?”
5. “………. दर्जन केले, एक किलो ………… |”
6. ………….. …………….. मेवा, सवा पाव ……….. |”
7. “…………… लीटर दूध और ………….. बस।”
8. “और कोई ………….
9. “…………. के दिन मैं अधिक नहीं खाता।”

उत्तरः

1. भोजन
2. उपवास
3. संकोच
4. अंगूर
5. आधा, सेब
6. एक पाव, मिठाई
7. आधा, रबड़ी
8. आज्ञा
9. व्रत

प्रश्न 7.
दिए गए पर्यायों में से सही उत्तर चुनकर लिखिए।
1. पेटूराम खाना नहीं खाएंगे, क्योंकि

• उनकी तबीयत ठीक नहीं है।
• उनका उपवास है।
• वे नाराज हैं।

उत्तर:
उनका उपवास है।

व्याकरण:

इस पाठ में विराम चिह्नों का प्रयोग किया गया है। विराम का अर्थ है ‘रुकना’, बातचीत करते समय बात को अच्छी तरह से समझाने के लिए थोड़ा रुकना पड़ता है। रुकने की इसी प्रक्रिया का नाम ‘विराम’ है। इन्हीं के द्वारा हम प्रश्न पूछने, आश्चर्य, पूर्णता आदि भावों को दिखाते हैं।

प्रश्न 1.
विराम चिह्न के प्रकार निम्नलिखित हैं:

1. पूर्ण विराम ।
2. अल्पविराम ,
3. प्रश्नवाचक ?
4. विस्मयादिबोधक !
5. अर्ध विराम ;
6. उद्धरण चिह्न “ ”
7. योजक चिह्न –

उत्तर:

1. पूर्ण विराम full stop (।) : वाक्य पूरा होने पर आखिर में इसे लगाते हैं।
2. अल्प विराम comma (,): वाक्य में जहाँ थोड़ी देर रुकना हो, वहाँ अल्प विराम लगाते हैं।
3. प्रशनवाचक चिह्न sign of interrogative (?): जब प्रश्न पूछा जाता है, तब यह चिह्न लगता है।
4. विस्मयादिबोधक sign of exclamation (!): खुशी, क्रोध, घृणा आदि भाव प्रकट करने के लिए उस शब्द के अंत में यह चिह्न लगता है।
5. अर्ध विराम semi colon (;) : जब अल्पविराम से थोड़ा कम रुकने की जरूरत हो, तब यह चिह्न लगता है।
6. उद्धरण चिह्न inverted comma ” “: इसका प्रयोग किसी व्यक्ति के द्वारा कही गई बातों के लिए होता है।
7. योजक चिह्न Hyphen (-): दो शब्दों के बीच में इसका उपयोग होता है। उदाहरण के लिए पाप-पुण्य, हानि-लाभ, माता-पिता आदि।

प्रश्न 2.
नीचे दिए गए विराम चिह्नों के नाम लिखिए:

1. ।
2. ,
3. ?
4. !
5. ;
6. ” “
7. –

उत्तर:

1. पूर्ण विराम
2. अल्पविराम
3. प्रश्नवाचक
4. विस्मयादिबोधक
5. अर्धविराम
6. उद्धरण चिह्न
7. योजक चिह्न।

प्रश्न 3.
रिक्त स्थानों की पूर्ति कीजिए:

1. वाक्य पूरा होने पर आखिर में ………… लगता है।
2. वाक्य में जहाँ थोड़ी देर रुकना हो, वहाँ …………… लगता है।
3. प्रश्न पूछने के लिए ………….. लगता है।
4. खुशी, क्रोध, घृणा आदि भावों के लिए ……………… लगता है।

उत्तर:

1. पूर्ण विराम
2. अल्प विराम
3. प्रश्नवाचक
4. विस्मयादिबोधक

प्रश्न 4.
उचित जोड़ियाँ मिलाइए:

उत्तर:

पेटूराम Summary in Hindi

पाठ का स्पष्टीकरणः

प्रस्तुत पाठ के द्वारा विरामचिह्नों से पहचान कराई गई है।

शब्दार्थ:

1. भोजन – खाना (food)
2. उपवास – व्रत (to fast)
3. संकोच – हिचक (hesitation)
4. आज्ञा – इजाज़त (permission)
5. मेवा – काजू, बादाम, अखरोट आदि (dry fruit)
6. आधा किलो – (half kilogram) 500 ग्राम

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Hindi Solutions Sulabhbharati Chapter 5 पहचान हमारी – भाग (१) Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Hindi Sulabhbharati Solutions Chapter 5 पहचान हमारी – भाग (१)

5th Standard Hindi Digest Chapter 5 पहचान हमारी – भाग (१) Textbook Questions and Answers

प्रश्न 1.
निम्नांकित चित्रों को देखकर उनके नाम लिखिए:


उत्तर:

1. घड़ा
2. कलम
3. कमल
4. शलगम
5. बतख़
6. घर
7. नाव
8. मग

Hindi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 5 पहचान हमारी – भाग (१) Additional Important Questions and Answers

प्रश्न 1.
निम्नलिखित शब्दों में ‘आ’ की मात्रा वाले वर्ण पर लगाइए:

1. बादल
2. नाक
3. पालक
4. कान
5. तार
6. डाक

उत्तर:

1. बा
2. ना
3. पा
4. का
5. ता
6. डा

प्रश्न 2.
निम्नांकित चित्र पहचानकर कोष्ठक में से शब्द चुनकर लिखिए: (लहसुन, गुड़िया, ऐनक, एड़ी, ऋषि, चटाई, मकड़ी, ऊन, कृष्णा, दर्जी, बाँसुरी, घड़ी)



उत्तर:

1. गुड़िया
2. लहसुन
3. चटाई
4. मकड़ी
5. ऐनक
6. एड़ी
7. ऋषि
8. ऊन
9. दर्जी
10. कृष्णा
11. बाँसुरी
12. घड़ी

प्रश्न 3.
अर्थपूर्ण शब्द तैयार कीजिए

उत्तर:

1. नग
2. ढग
3. राग
4. साग
5. दाग
6. राग
7. नाग
8. खग
9. रग
10. आग
11. पग
12. जग
13. मग

प्रश्न 4.
नीचे दिए गए शब्दों में से अ, आ, इ, ई, उ, ऊ की मात्रावाले शब्द छाँटकर लिखिए:
दमकल, नख, राम, आम, शिकार, चिड़िया, शपथ, शहद, डाक, आशा, किताब, पिचकारी, रथ, अचार, काका, शारीरिक, गिलास, दीदी, दीपिका, कुहू, उल्लू, चूरा, रूपा, गीता, शीतल, कुरूप, उदास, ऊपर, ऊँट, दीवार, कुत्ता, रूठना, चूहा।
उत्तर:

प्रश्न 5.
सही शब्द चुनकर लिखिए:

1. घर पर चाचा और …………………. आए। (दादा/कार)
2. पापा ………….. लाए। (नाक/छाता)
3. हम …………. से सुनते हैं। (कान/पाँव)
4. …………. खट्टा है। (अचार/खीर)
5. अनार का रंग ………….. होता है। (काला/लाल)
6. घर के बाहर दरवाज़े पर ………… लगा है। (काजल/ताला)
7. रीमा के घर पर मीठे – मीठे ………….. बने हैं। (पकवान/चाय)
8. भिंडी का रंग …….. होता है। (पीला/हरा)
9. जयेश बहुत …………. है। (धनवान/पकवान)
10. पानी पर ………….’ चलती है। (बस/नाव)

उत्तर:

1. दादा
2. छाता
3. कान
4. अचार
5. लाल
6. ताला
7. पकवान
8. हरा
9. धनवान
10. नाव

प्रश्न 6.
निम्नांकित चित्रों और निम्नलिखित शब्दों की जोड़ियाँ मिलाइए:


उत्तरः

1. डिबिया
2. धनिया
3. गिरगिट
4. चिड़िया
5. चींटी
6. इमली
7. गाड़ी
8. लकड़ी

पहचान हमारी – भाग (१) Summary in Hindi

पाठ का परिचयः

प्रस्तुत पाठ में वर्णमाला के बारे में जानकारी दी गई है। इस पाठ्यसामग्री का मुख्य उद्देश्य स्वर, व्यंजन तथा मात्रा और उनके चिह्नों की पहचान करवाना है।

शब्दार्थ:

1. डफ – संगीत से संबंधित उपकरण (musical instrument)
2. बछड़ा – गाय का बच्चा (calf)
3. हथेली – हाथ के बीच का हिस्सा (palm)
4. अदरक – (ginger)
5. दमकल – आग बुझाने की गाड़ी (fire brigade)
6. जलचर – जल में रहनेवाले प्राणी (aquatic)
7. कटहल – एक फल (jackfruit)
8. घट – मटका (pot)
9. शलगम – एक सब्जी
10. थपकी – हाथ से धीरे-धीरे सहलाना (pat)
11. इलायची – एक प्रकार का मसाला (cardamom)
12. उड़न खटोला – रस्सी के सहारे इसमें बैठकर एक किनारे से दूसरे किनारे तक जा सकते हैं।
13. ऊन – इस धागे से स्वेटर या ठंडी के मौसम में पहनने के लिए टोपियाँ या मोज़े बनाए जाते हैं। (wool)
14. जुगनू – रात के समय दिखनेवाला रोशनीदार कीड़ा (firefly)
15. खटमल – बिस्तर-चारपाई आदि में रहनेवाला लाल कीड़ा (bed bug)
16. प्याऊ – जहाँ मुसाफिरों के लिए पीने का पानी उपलब्ध होता है। (free water-booth)
17. चमगादड़ – पैरों के सहारे लटकने वाला और रात को उड़नेवाला जीव (bat)
18. ढलान – नीचे की तरफ जानेवाला रास्ता (slope)
19. गठरी – सामान इकट्ठा करके एक कपड़े में बाँधना (bundle, pack)
20. चटाई – खजूर आदि के पत्तों से बुना (mat)
21. ढाल – तलवार का वार रोकने का हथियार (shield)
22. ठप्पा – मुहर (stamp)

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 17 आमची सहल Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 17 आमची सहल

5th Standard Marathi Digest Chapter 17 आमची सहल Textbook Questions and Answers

1. एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न (अ)
मुलांची सहल कोठे गेली होती?
उत्तर:
मुलांची सहल गावच्या आमराईमध्ये गेली होती.

प्रश्न (आ)
सहलीला जाताना मुलांनी सोबत काय काय नेले होते?
उत्तर:
सहलीला जाताना मुलांनी जेवणाचे डबे व पाण्याच्या बाटल्या सोबत नेल्या होत्या.

प्रश्न (इ)
बाईंनी आमराईचा कोणता अर्थ सांगितला?
उत्तर:
जिथे आंब्याची अनेक झाडे लावून ती जोपासलेली असतात, त्याला आमराई म्हणतात, असा बाईंनी आमराईचा अर्थ सांगितला.

प्रश्न (ई)
आमराईमध्ये मुले कोणते खेळ खेळली?
उत्तर:
आमराईमध्ये मुले लपाछपी, शिवणापाणी, ऊनसावली असे खेळ खेळली.

2. ऊनसावली, शिवणापाणी यांसारखे तुम्ही कोणते खेळ खेळता त्यांची माहिती सांगा.

प्रश्न 1.
ऊनसावली, शिवणापाणी यांसारखे तुम्ही कोणते खेळ खेळता त्यांची माहिती सांगा.
उत्तरः
लगोरी, आंधळी कोशींबीर असे खेळ खेळतो. आंधळी कोशींबीर – एका मुलाच्या डोळ्यावर पट्टी बांधून त्याला इतर खेळाडूंना पकडण्यास सांगण्यात येते. याला आंधळी कोशींबीर असे म्हणतात. इंग्लीश मध्ये याला Hide and Sick असे म्हणतात.

3. तुमच्या घरी आंबा व कैरी यांपासून कोणकोणते पदार्थ बनवतात.

प्रश्न 1.
तुमच्या घरी आंबा व कैरी यांपासून कोणकोणते पदार्थ बनवतात.
उत्तर:

1. आंब्याचा मुरंबा
2. चुंदा
3. लोणचे
4. मँगो आईस्क्रीम
5. पन्हे
6. कैरीची चटणी.

4. तुम्ही सहलीसाठी गेलेल्या ठिकाणाचे वर्णन वर्गात सांगा.

प्रश्न 1.
तुम्ही सहलीसाठी गेलेल्या ठिकाणाचे वर्णन वर्गात सांगा.

प्रश्न 2.
वाचा व लिहा.

प्रश्न 3.
खाली दिलेली वाक्ये वाचा व दिलेल्या चाररेघांमध्ये वळणदार अक्षरांत लिहा.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 17 आमची सहल Additional Important Questions and Answers

प्रश्न 1.
एका शब्दात उत्तरे लिहा.

1. मुलांनी कशाचा चट्टामट्टा केला?
2. मुले घरी केव्हा परतली?
3. रस्त्यावर काय पडली होती?
4. सगळे एकत्र जेवले यासाठी कोणता शब्द वापरला आहे?

उत्तर:

1. कैऱ्यांचा
2. संध्याकाळी
3. सावली
4. सहभोजन

प्रश्न 2.
कंसातील योग्य शब्द निवडून विधाने पूर्ण करा.
(सायंकाळी, दाट, आमराईमध्ये, दाट, आनंदाने)

1. आमची सहल गावच्या गेली होती.
2. झाडांची ……………… सावली रस्त्यावर पडली होती.
3. पक्षी ………………………. उडत होते.
4. ………………………. आम्ही घरी परतलो.
5. राई म्हणजे .झाडी.

उत्तर:

1. आमराईमध्ये
2. दाट
3. आनंदाने
4. सायंकाळी
5. दाट

एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
रस्त्याने जाताना बाईंनी कशाची माहिती सांगितली?
उत्तरः
रस्त्याने जाताना बाईंनी विविध झाडांची माहिती सांगितली.

प्रश्न 2.
कोणकोणते पक्षी झाडांवर बसले हाते?
उत्तरः
पोपट, कोकीळ, चिमण्या, कावळे, साळुक्या हे पक्षी झाडांवर बसले होते.

प्रश्न 3.
सहलीहून आल्यावरसुद्धा मुलांना कसे वाटत होते?
उत्तरः
सहलीहून आल्यावरसुद्धा मुलांना खूप उत्साही, आनंदी व ताजेतवाने वाटत होते.

प्रश्न 4.
बाईंनी मुलांना कशातला फरक सांगितला?
उत्तर:
बाईंनी मुलांना कैरी व आंबा यांतील फरक सांगितला.

प्रश्न 5.
कच्च्या कैरीपासून काय काय करतात?
उत्तर:
कच्च्या कैरीपासून पन्हे, लोणचे, मोरंबा, चटणी इ. तयार करतात.

प्रश्न 6.
आंब्यापासून काय काय तयार करतात?
उत्तर:
आंब्यापासून आमरस, आमपोळी, जॅम, आंब्याचे सांदण इ. तयार करतात.

प्रश्न 7.
रिकाम्या जागा भरा.

1. आम्ही रमतगमत झाडांचे ……………….. ” करत चाललो होतो.
2. वाऱ्याने पडलेल्या ………… गोळा केल्या.
3. आम्हाला खूप ………………….. ” , आनंदी व . वाटत होते.
4. तेथे …………. खूप झाडे होती.
5. चित्रकलेचे ……….. बरोबर घ्यायला सांगितले होते.
6. त्याचा चालला होता.
7. आम्ही …………. केले.

उत्तरः

1. निरीक्षण
2. कैऱ्या
3. उत्साही, ताजेतवाने
4. आंब्याची
5. साहित्य
6. किलबिलाट
7. सहभोजन

थोडक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
मुलांनी कोणकोणती चित्रे काढली?
उत्तर:
आंब्याच्या झाडावर पोपट आंबा खातो, कैऱ्यांनी लगडलेले आंब्याचे झाड, खूप पक्षी बसलेले आंब्याचे झाड, आमराई, कैऱ्या गोळा करणारी मुले, खेळणारी मुले अशी विविध प्रकारची चित्रे मुलांनी काढली.

प्रश्न 2.
मुलांनी आमराईत कोणकोणती मजा केली?
उत्तरः
मुलांनी आमराईत वेगवेगळ्या प्रकारचे खेळ खेळले. वाऱ्याने पडलेल्या कैऱ्या गोळा करून त्या खाल्ल्या. सहभोजन केले. वेगवेगळ्या प्रकारची चित्रेही काढली. पक्ष्यांची किलबिल ऐकली. निसर्गसौंदर्याचा आनंद घेतला, अशाप्रकारे मुलांनी आमराईत मजा केली.

व्याकरण व भाषाभ्यास:

प्रश्न 1.
समानार्थी शब्द लिहा.

1. सहल
2. रस्ता
3. मुलगा
4. सकाळ
5. आनंद
6. वारा
7. पोपट
8. घर
9. दिवस
10. उत्साही
11. फरक
12. थकवा

उत्तर:

1. पर्यटन
2. मार्ग
3. बालक
4. प्रभात
5. हर्ष
6. पवन, वायू
7. राघू
8. सदन
9. दिन
10. आनंदी
11. भेद
12. अशक्तपणा

प्रश्न 2.
विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

1. गाव
2. दाट
3. सावली
4. सकाळ
5. आनंद
6. दिवस
7. उत्साही
8. फरक
9. उलट
10. लांब
11. आंबट

उत्तर:

1. शहर
2. विरळ
3. ऊन
4. संध्याकाळ
5. दु:ख
6. रात्र
7. अनुत्साही, निरुत्साही
8. साम्य
9. सुलट
10. जवळ
11. गोड

प्रश्न 3.
लिंग बदला.

1. बाई
2. मुले.
3. पोपट
4. कोकीळ
5. कावळी
6. शिक्षक
7. डबा

उत्तर:

1. गुरुजी
2. मुली
3. मैना
4. कोकीळा
5. कावळा,
6. शिक्षिका
7. डबी

प्रश्न 4.
वचन बदला.

1. सहल
2. झाड
3. रस्ता
4. पक्षी
5. आंबा
6. चित्र
7. सावली
8. कैऱ्या
9. चित्रे
10. डबे
11. बाटल्या
12. आमराई
13. नाव

उत्तर:

1. सहली
2. झाडे
3. रस्ते
4. पक्षी
5. आंबे
6. चित्र
7. सावल्या
8. कैरी
9. चित्र
10. डबा
11. बाटली
12. आमराया
13. नावे

उतारा वाचून त्याखाली दिलेल्या प्रश्नांची उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
सर्वांनी सहलीला कुठे जाण्याचे ठरवले?
उत्तर:
सर्वांनी सहलीला महाबळेश्वरला जाण्याचे ठरवले.

प्रश्न 2.
सहलीला कोणकोण आले होते?
उत्तर:
सहलीला वर्ग मित्र, मैत्रिणी, शिक्षक सर्व आले होते.

प्रश्न 3.
महाबळेश्वर येथे कोणकोणते पॉईंट बघितले?
उत्तर:
महाबळेश्वर येथे सनराईज पॉईंट, मंकी पॉईंट, एको पॉईंट, सनसेट पॉईंट इ. पॉईंट पाहिले.

प्रश्न 4.
कोणत्या नद्यांचे दर्शन घेतले?
उत्तर:
महाराष्ट्रातील कृष्णा व कोयना या नदयांचे दर्शन घेतले.

प्रश्न 5.
महाबळेश्वरला कोणते मंदिर पाहिले?
उत्तर:
महाबळेश्वरला कृष्णामाईचे रमणीय मंदिर पाहिले.

प्रश्न 6.
सहलीला कोणत्या तलावात बोटीने जलविहार केला?
उत्तर:
सहलीला वैण्णा तलावात बोटीने जलविहार केला.

आमची सहल Summary in Marathi

पदयपरिचय:

शाळेची सहल गावाच्या आमराईमध्ये गेली होती. सहलीला केलेल्या मजेचे वर्णन प्रस्तुत पाठात केले आहे.

शब्दार्थ:

1. सहल – पर्यटन (a trip)
2. गाव – ग्राम (a village)
3. आमराई – आंब्यांच्या झाडांची बाग (meango grove)
4. दाट – घनदाट, खूप झाडी (thick, dense)
5. सावली – छाया (shadow)
6. रमतगमत – मजा करत (enjoying)
7. लपाछपी – (hide and sick)
8. कैरी – कच्चा आंबा (a raw mango)
9. आंबा – पिकलेला आंबा (a ripe mango)
10. सहभोजन – एकत्र जेवणे (eating food together)
11. फरक – भेद (difference)

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 6 ऐकुया खेळूया Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 6 ऐकुया खेळूया

5th Standard Marathi Digest Chapter 6 ऐकुया खेळूया Textbook Questions and Answers

1. ऐका. चित्रे पाहा. कृती करा.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 6 ऐकुया खेळूया Additional Important Questions and Answers

प्रश्न 1.
पाठ्यपुस्तक पृष्ठ क्र. 9 वरील चित्र पाहून खालील प्रश्नांची उत्तरे एक किंवा दोन शब्दांत लिहा.

1. पहिल्या चित्रातील मुलगी काय करताना दिसत आहे ?
2. दुसऱ्या चित्रातील मुलगा व मुलगी कोणाप्रमाणे उडी मारणार आहेत?
3. चित्रात किती शंकू आहेत?
4. कोणासारखे तीन मीटर चाला असे म्हटले आहे?
5. भारताचा राष्ट्रीय खेळ कोणता आहे?

उत्तर:

1. धावताना
2. बेडकाप्रमाणे
3. तीन
4. हत्तीसारखे
5. हॉकी

2. खालील प्रश्नांची एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
‘ऐकूया, खेळूया’ या पाठात एकूण किती चित्रे आहेत?
उत्तर:
‘ऐकूया, खेळूया’ या पाठात एकूण आठ चित्रे आहेत.

प्रश्न 2.
शाळेच्या मैदानावर काय करण्यास सांगितले आहे?
उत्तर:
शाळेच्या मैदानावर पन्नास मीटर धावण्यास सांगितले आहे.

प्रश्न 3.
एका जागी किती उंच उड्या मारण्यास सांगितल्या आहेत?
उत्तर:
एका जागी पाच उंच उड्या मारण्यास सांगितल्या आहेत.

प्रश्न 4.
चार उड्या कोणत्या प्रकारे मारण्यास सांगितल्या आहेत?
उत्तर:
चार कोलांट्या उड्या मारण्यासांगितल्या आहेत.

प्रश्न 5.
शिडी कुठे ठेवली आहे?
उत्तर:
शिडी जमिनीवर ठेवली आहे.

प्रश्न 6.
जमिनीवरील शिडीतून कसे धावण्यास सांगितले आहे?
उत्तर:
जमिनीवरील शिडीच्या चौकोनातून धावण्यास सांगितले आहे.

प्रश्न 7.
पाठ्यपुस्तकातील चित्रांमध्ये उड्यांचे कोणते प्रकार सांगितले आहेत?
उत्तर:
बेडूक उडी, उंच उडी, कोलांट्या उड्या, दोरी उडी.

3. खालील प्रश्नांची उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
तुमच्या शाळेच्या क्रीडामहोत्सवात कोणकोणत्या क्रीडास्पर्धांचा समावेश केला जातो?
उत्तर:
कबड्डी, खो-खो, क्रिकेट, धावण्याची शर्यत, लंगडी, गोळा फेक इ.

प्रश्न 2.
नियमित मैदानी खेळ खेळल्याने कोणते फायदे होतात?
उत्तर:
1. नियमित खेळ खेळल्याने शारीरिक व्यायाम होतो.
2. आरोग्य चांगले राहते.

प्रश्न 3.
खालील चित्रे पाहून चित्रातील खेळ ओळखा.
उत्तरः

1. धावणे
2. लंगडी
3. कबड्डी
4. खो-खो

व्याकरण व भाषाभ्यास:

प्रश्न 1.
खालील शब्दांचे समानार्थी शब्द लिहा.

1. शाळा
2. मैदान
3. हत्ती
4. जमीन
5. दोरी

उत्तरः

1. विदयालय, विद्यामंदिर
2. क्रिडांगण
3. गज
4. धरणी
5. दोर

प्रश्न 2.
विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

1. धावणे
2. जाणे
3. चालणे
4. जमीन
5. एक

उत्तरः

1. थांबणे
2. येणे
3. धावणे
4. आकाश
5. अनेक

प्रश्न 3.
खालील शब्दांचे वचन बदला.

1. ऐकुया खेळूयामैदान
2. बेडूक
3. उड्या
4. कोलांट्या
5. शिडी
6. दोरी

उत्तर:

1. मैदान
2. बेडूक
3. उडी
4. कोलांटी
5. शिड्या
6. दोऱ्या

ऐकुया खेळूया Summary in Marathi

पदयपरिचय:

आजच्या तंत्रयुगात मुलांचा बौद्धिक, सामाजिक विकास तर होत असतोच पण त्याबरोबर मुलांचा शारीरिक व मानसिक विकास होण्यासाठी ‘ऐकूया, खेळूया’ या पाठातून मैदानी खेळांची ओळख करून दिली आहे.

शब्दार्थ:

1. शाळा – विदयालय (school)
2. मैदान – क्रिडांगण (ground)
3. धावणे – पळणे (to run)
4. बेडूक – (frog)
5. उड्या – (jump)
6. शंकू – (cone)
7. हत्ती – गज (elephant)
8. चाल – (to walk)
9. एका जागी – (at one place)
10. उंच – (high up)
11. कोलांटी उडी – (upside down jump)
12. जमिन – धरती (land)
13. शिडी – जिना (ladder)
14. दोरीवरील उड्या – एक प्रकारचा खेळ (skiping jumps)

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 4 हि पिसे कोणाची Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 4 हि पिसे कोणाची?

5th Standard Marathi Digest Chapter 4 हि पिसे कोणाची Textbook Questions and Answers

1. उत्तरे सांगा.

प्रश्न 1.
(अ) मिनूचे घर कोठे होते?
(आ) मिनू कोणाकोणाला भेटली?
(इ) मिनूला बदकाचा पत्ता कोणी सांगितला?
(ई) पिसे कोणाची होती?
(उ) मिनूने बदकाला काय सांगितले?
उत्तर:
(अ) मिनूचे घर शेतात होते.
(आ) मिनू कोंबडीताई, कबुतरदादा, मोर व शेवटी बदकाला भेटली.
(इ) मिनूला बदकाचा पत्ता मोराने सांगितला.
(ई) पिसे बदकाची होती.
(उ) मिनूने बदकाला सांगितले की, “तुझी पिसं मला सापडली आहेत. मी तुला शोधत होते, ही घे तुझी पिसं.”

2. रिकाम्या जागी जुळणाऱ्या योग्य पर्यायापुढे ‘✓’ अशी खुण करा.

प्रश्न 1.
पिसे सापडल्यावर मिनूला ……………………………..
उत्तर:
(अ) पिसे कोणाची आहेत हे माहीत करून घ्यायचे होते. [✓ ]
(ब) पिसे घरी न्यायची होती. [ ]

3. जोड्या जुळवा.

प्रश्न 1.
जोड्या जुळवा.
उत्तर:

4. उदाहरणे वाचा. त्याप्रमाणे लिहा.

प्रश्न 1.
खाली दिलेल्या उदाहरणाप्रमाणे शब्दांना प्रत्यय लावून शब्द तयार करा.
उदाहरणे – घर – घरापासून, घर – घराजवळ, खुराडे – खुराड्यात

1. गाव
2. तळे
3. पाय
4. घरटे

उत्तर:

1. गावापासून
2. तळ्यात
3. पायात
4. घरट्यात

5. तुम्हांला वर्गात एखादी वस्तू सापडली तर तुम्ही काय कराल?

प्रश्न 1.
तुम्हांला वर्गात एखादी वस्तू सापडली तर तुम्ही काय कराल?
उत्तरः
आम्हांला वर्गात एखादी वस्तू सापडली तर ती कोणाची आहे हे आम्ही शोधू व ती वस्तू ज्या कोणाची असेल त्याच्या ताब्यात देऊ.

उपक्रम:

तुमच्या परिसरात आढळणाऱ्या विविध पक्ष्यांच्या पिसांचे निरीक्षण करा व त्यांचे आकार, रंग यांची माहिती लिहा.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 4 हि पिसे कोणाची Additional Important Questions and Answers

1. उत्तरे सांगा.

प्रश्न 1.
मिनूचे घर कोठे होते?
उत्तर:
मिनूचे घर शेतात होते.

प्रश्न 2.
पिसे पाहून मिनूच्या मनात कोणता विचार आला?
उत्तर:
पिसे पाहून मिनूच्या मनात विचार आला की, ही पिसे नक्कीच कोंबडीची असतील.

प्रश्न 3.
कोंबडी कुठे जाऊन बसली?
उत्तर:
कोंबडी खुराड्यात जाऊन बसली.

प्रश्न 4.
कबुतर कोणत्या रंगाचे होते?
उत्तर:
कबुतर पांढऱ्या-करड्या रंगाचे होते.

प्रश्न 5.
मोराची चाल कशी होती?
उत्तर:
मोराची चाल ऐटदार होती.

प्रश्न 6.
मोराचा पिसारा कसा होता?
उत्तर:
मोराचा पिसारा रंगीबेरंगी लांबसडक मोहक असा होता.

प्रश्न 7.
बदक कुठे होते?
उत्तर:
बदक नदीकिनारी असलेल्या झाडीत होते.

पुढील प्रश्नांची उत्तरे एका शब्दात लिहा.

प्रश्न 1.

1. कोण खेळता-खेळता घरापासून खूप दूर गेली?
2. मिनूला कबुतर कोठे दिसले?
3. पिसारा सावरत कोण येत होता?
4. दाट झाडी कुठे होती?
5. कोणाला मिनूचे कौतुक वाटले?

उत्तर:

1. मिनू
2. झाडावर
3. मोर
4. नदीकिनारी
5. बदकाला

रिकाम्या जागी जुळणाऱ्या योग्य पर्यायापुढे ‘✓’ अशी खुण करा.

प्रश्न 1.
मिनूचे घर ………………………
उत्तर:
(अ) नदीजवळ होते [ ]
(ब) शेतात होते [✓]

प्रश्न 2.
नदीकिनारी
उत्तर:
(अ) दाट झाडी होती. [✓]
(ब) गर्दी होती. [ ]

प्रश्न 3.
बदकाला मिनूचे
उत्तर:
(अ) कौतुक वाटले. [✓]
(आ) राग आला [ ]

प्रश्न 4.
कंसातील योग्य शब्द वापरून रिकाम्या जागा भरा.

1. मिनूला ……………….. पिसे दिसली. (दोन / तीन)
2. नदी किनारी ……………. झाडी होती. (विरळ / दाट)
3. बदक …………………….. बाहेर आले. (झाडीतून / जंगलातून)
4. मिनू …………………….घरी आली. (खुशीने / आनंदाने)
5. बदकाने दिलेली पिसे मिनूने आपल्या ……………………. ठेवली. (वहीत / कंपासपेटीत)
6. कोंबडीने पिसांकडे ……………………. पाहिले. (निरखून / रागाने)

उत्तरः

1. दोन
2. दाट
3. झाडीतून
4. आनंदाने
5. वहीत
6. निरखून

प्रश्न 5.
जोड्या जुळवा.

उत्तरः

पुढील प्रश्नांची थोडक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
बदक मिनूला काय म्हणाले?
उत्तरः
बदक मिनूला म्हणाले की, “मिनू, तू माझी पिसं देण्यासाठी इतक्या दूर आलीस, म्हणून ही पिसं तुझ्याजवळच ठेव. एकदा पिसं गळून पडली, की ती पुन्हा जोडली जात नाहीत. तुला अशीच वेगवेगळी पिसं सापडली तर ती तू सांभाळून ठेव.”

व्याकरण व भाषाभ्यास:

प्रश्न 1.
खाली दिलेल्या उदाहरणाप्रमाणे शब्दांना प्रत्यय लावून शब्द तयार करा.
उदाहरणे – घर – घरापासून, खुराडे – खुराड्यात
1. हात
2. नदी
उत्तर:
1. हातात
2. नदीजवळ

प्रश्न 2.
समानार्थी शब्द लिहा.

1. घर
2. दूर
3. शेत
4. झाड
5. ऐट
6. मोहक
7. आभार
8. नदी
9. मोर
10. हर्ष

उत्तरः

1. गृह, सदन
2. लांब
3. शिवार
4. वृक्ष, तरू
5. रुबाब
6. आकर्षक
7. धन्यवाद
8. सरिता
9. मयुर
10. आनंद

प्रश्न 3.
विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

1. खूप
2. दूर
3. बसली
4. पांढरे
5. दाट
6. जोडणे
7. आवडणे
8. पुढे
9. आनंद

उत्तरः

1. कमी
2. जवळ
3. उठली
4. काळे
5. विरळ
6. तुटणे
7. नावडणे
8. मागे
9. दुःख

प्रश्न 4.
वचन बदला.

1. शेत
2. पिसे
3. कोंबडी
4. खुराडे
5. पिसारा
6. पत्ता
7. नदी
8. हाक
9. घर
10. वही

उत्तर:

1. शेते
2. पिस
3. कोंबड्या
4. खुराडी
5. पिसारे
6. पत्ते
7. नदया
8. हाका
9. घरे
10. वया

प्रश्न 5.
लिंग बदला.

1. कोंबडी
2. मोर
3. दादा

उत्तरः

1. कोंबडा
2. लांडोर
3. ताई

प्रश्न 6.
खाली दिलेल्या प्राण्यांच्या घरांना काय म्हणतात ते लिहा.

1. घोडा
2. साप
3. वाघ, सिंह
4. गाय

उत्तरः

1. तबेला
2. बिळ
3. गुहा
4. गोठा

प्रश्न 7.
खाली दिलेल्या प्राण्यांच्या पिल्लांना काय म्हणतात ते लिहा.

1. घोडा
2. वाघ
3. सिंह
4. गाय
5. म्हैस
6. कुत्रा

उत्तरः

1. शिंगरू
2. बछडा
3. छावा
4. वासरू
5. पारडू
6. पिल्लू

खेळूया शब्दांशी Summary in Marathi

पाठ्यपरिचय:

मिनू नावाची छोटी मुलगी होती. तिला मिळालेली पिसे कोणाची आहेत हे शोधण्यासाठी तिने केलेली धडपड, सगळ्या पक्ष्यांशी तिचा झालेला संवाद व ती पिसे बदकाची आहेत हे कळल्यावर तिला झालेला आनंद या सर्वांचे वर्णन या पाठात आले आहे.

शब्दार्थ:

1. घर – गृह (House)
2. खेळणे – (To Play)
3. दूर – लांब (To far)
4. पिसे – पर (feathers)
5. कोबंडी – (Hen)
6. निरखणे – बारकाईने पाहणे (To observe)
7. खुराडे – कोंबडीचे घर (Hen’s House)
8. करडा – राखाडी (Grey)
9. कबुतर – (Pigeon)
10. ऐटदार – रुबाबदार (of smart appearance)
11. मोहक – आकर्षक (attractive)
12. बदक – (Duck)
13. पत्ता – (Address)
14. आभार- धन्यवाद (Thanks)
15. नदी – (River)
16. दाट – घट्ट (dense, thick)
17. हाक मारणे – साद घालणे (To call)
18. शोधणे – (To find out)
19. कौतुक – प्रशंसा (admire)
20. गळून पडणे – (To fall)
21. जोडणे – (To Join)
22. वेगवेगळी – विविध (Variety of)
23. सांभाळणे – (To take care of)
24. वही – (a notebook)

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 12 बोलावे कसे Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 12 बोलावे कसे?

5th Standard Marathi Digest Chapter 12 बोलावे कसे Textbook Questions and Answers
1. अशा वेळी तुम्ही काय कराल, ते लिहा.

प्रश्न (अ)
तुम्ही प्रवास करताना एखादी वृद्ध व्यक्ती बसमध्ये उभी आहे.
उत्तर:
स्वत:ची जागा तिला बसायला देऊ.

प्रश्न (आ)
लहान मूल कडेवर घेऊन एक काकू बसमध्ये उभ्या आहेत.
उत्तर:
स्वत:ची जागा तिला बसायला देऊ.

प्रश्न (इ)
तुमच्या घरच्या फोनवर अनोळखी व्यक्तीचा फोन आला आहे.
उत्तर:
नम्रपणे त्या व्यक्तीला ‘तुम्ही चुकीचा नंबर लावला आहे’ असं सांगू.

प्रश्न (ई)
एखादी अनोळखी व्यक्ती पत्ता शोधत तुमच्या घरी आली आहे.
उत्तर:
त्या व्यक्तीला योग्य त्या ठिकाणाची माहिती देऊ.

प्रश्न (उ)
तुमच्या शाळेतील एखादा अपंग विद्यार्थी तुमच्या घराजवळ राहतो.
उत्तर:
त्याला सोबत घेऊनच शाळेत येऊ.

2. खालील रकाने वाचा व शिक्षकांच्या मदतीने समजून घ्या.

प्रश्न 1.
खालील रकाने वाचा व शिक्षकांच्या मदतीने समजून घ्या.

व्यक्ती, वस्तू, गुण यांच्या नावांना ‘नाम’ असे म्हणतात..

3. खालील वाक्यांतील ‘नामे ओळखा’ व लिहा.

प्रश्न 1.
खालील वाक्यांतील ‘नामे ओळखा’ व लिहा.

1. हॅलो काका; मी संजू बोलतोय.
2. आजी, तुम्ही या जागेवर बसा.
3. दिनेश हा गुणी मुलगा आहे.

उत्तर:

1. नाम – काका, संजू
2. नाम – आजी
3. नाम – दिनेश

4. खालील वाक्यांत योग्य नामे लिहा.

प्रश्न 1.
खालील वाक्यांत योग्य नामे लिहा.
1. …………………….. माझा जिवलग मित्र आहे.
2. माझ्या दप्तरात …………………. “या वस्तू आहेत.
उत्तरः
1. महेश
2. पुस्तक, वही, कंपासपेटी

5. खालील गोलातील शब्दांना शेजारच्या माळेतील योग्य मणी लावा व नवीन शब्द तयार करा.

प्रश्न 1.
खालील गोलातील शब्दांना शेजारच्या माळेतील योग्य मणी लावा व नवीन शब्द तयार करा.
उदा. ओला – ओलावा

उत्तर:

1. लहान + पण – लहानपण
2. चपळ + ताई – चपळाई
3. मोठे + पण – मोठेपण

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 12 बोलावे कसे Additional Important Questions and Answers

1. खालील प्रश्नांची उत्तरे एका वाक्यात लिहा.

प्रश्न 1.
पहिल्या प्रसंगात संभाषण कोणामध्ये चालू होते?
उत्तर:
पहिल्या प्रसंगात संभाषण संजू व अंजू यांच्यामध्ये चालू होते.

प्रश्न 2.
संजू फोनवरच्या व्यक्तीला काय संबोधतो?
उत्तर:
संजू फोनवरच्या व्यक्तीला ‘काका’ संबोधतो.

प्रश्न 3.
चुकीचा फोन लागल्यावर संजू काय करतो?
उत्तर:
चुकीचा फोन लागल्यावर संजू झटकन फोन ठेवतो.

प्रश्न 4.
संजूच्या हातून कोणती चूक झाली?
उत्तर:
संजूकडून चुकीच्या क्रमांकावर फोन लावला गेला, ही चूक झाली.

प्रश्न 5.
अंजू, संजूला कशाप्रकारे समजावते?
उत्तर:
चुकीचा नंबर लावल्यावर ‘मला माफ करा, चुकून तुमचा नंबर लागला’ असं नम्रपणे म्हणायला हवं अशाप्रकारे अंजू संजूला समजावते.

प्रश्न 6.
दुसरा प्रसंग कुठला आहे?
उत्तर:
दुसरा प्रसंग बसमधील आहे.

प्रश्न 7.
दिनेशच्या अगदी शेजारी कोण उभे आहे?
उत्तर:
दिनेशच्या अगदी शेजारी आजी उभ्या आहेत.

प्रश्न 8.
दिनेश आपल्या जागेवरून का उठला?
उत्तर:
त्याच्या शेजारी एक आजी उभ्या होत्या. त्यांना बसायला मिळावे म्हणून दिनेश आपल्या जागेवरून उठला.

प्रश्न 9.
आजीने दिनूचे कौतुक कोणत्या शब्दात केले?
उत्तर:
आजीने दिनूचे कौतुक ‘गुणी मुलगा’ या शब्दात केले.

प्रश्न 10.
दिनेशच्या मते, सर्वांचं कर्तव्य काय आहे?
उत्तर:
दिनेशच्या मते, वृद्ध व्यक्तींना बस, रेल्वेमध्ये बसण्यास जागा देणं, हे सर्वांचं कर्तव्य आहे.

प्रश्न 11.
दिनेशचे कौतुक कोणाला वाटले?
उत्तर:
दिनेशचे कौतुक आजीला वाटले.

2. खालील वाक्ये कोणी कोणास म्हटली आहेत?

प्रश्न 1.
“संजू, तू चुकीचा नंबर लावला होतास.”
उत्तर:
अंजू, संजूला म्हणाली.

प्रश्न 2.
“आजी तुम्ही या जागेवर बसा.”
उत्तर:
दिनेश आजीला (बसमधील) म्हणाला.

प्रश्न 3.
“किती गुणी मुलगा आहेस तू”
उत्तरः
आजी, दिनेशला म्हणाल्या.

प्रश्न 4.
मोलकरणीच्या मुलाला खूप शिकायचं आहे.
उत्तर:
आम्ही त्याला अभ्यासात मदत करू; तसेच फी भरण्यास हातभार लावू.

प्रश्न 5.
खालील समानार्थी शब्दांच्या जोड्या जुळवा.

उत्तरः

प्रश्न 6.
खालील विरुद्धार्थी शब्दांच्या जोड्या जुळवा.

उत्तरः

व्याकरण व भाषाभ्यास:

प्रश्न 1.
खालील वाक्यांतील ‘नामे ओळखा’ व लिहा.

1. घर सुंदर आहे.
2. मी आज बसने प्रवास केला.
3. माझी आजी गावाला राहते.
4. आमची शाळा मोठी आहे.
5. विदयार्थी वाचन करतात.
6. आंबा फळांचा राजा आहे.
7. मी मुंबईला राहतो.
8. मुले अभ्यास करतात.
9. आई पेरू कापते.

उत्तर:

1. नाम – घर
2. नाम – बस
3. नाम – आजी, गाव
4. नाम – शाळा
5. नाम – वाचन; विदयार्थी
6. नाम – आंबा, फळ
7. नाम – मुंबई
8. नाम – मुले
9. नाम – आई, पेरू.

प्रश्न 2.
खालील वाक्यांत योग्य नामे लिहा.

1. ……………………. फळांचा राजा आहे.
2. …………………… सर्व ‘बापू’ म्हणतात.
3. ………………….कडू आहे.
4. ……………………. थंड हवेचे ठिकाण आहे.

उत्तरः

1. आंबा
2. गांधीजींना
3. कारल
4. महाबळेश्वर

बोलावे कसे Summary in Marathi

पाठ्यपरिचय:

‘बोलावे कसे?’ या पाठात पहिल्या प्रसंगात फोन केल्यावर समोरच्या व्यक्तीशी कसे बोलायचे ते सांगितले आहे व वृद्धांना मदत करणे, हे आपले कर्तव्य आहे हे दुसऱ्या प्रसंगात सांगितले आहे.

शब्दार्थ:

1. दिवस – दिन (a day)
2. झटकन – लगेच (quickly)
3. नम्र – विनयशील (polite, humble)
4. शेजारी – जवळच (closed)
5. जागा – स्थान (place)
6. गुणी – चांगला (virtuous)
7. कर्तव्य – कार्य (duty)
8. चुकिया – (wrong)
9. आजी – म्हतारी स्त्री पाठाप्रमाणे (grand mother)
10. प्रसंग – दृश्य (scene)

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 14 चित्रसंदेश Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 14 चित्रसंदेश

5th Standard Marathi Digest Chapter 14 चित्रसंदेश Textbook Questions and Answers

प्रश्न 1.
पाहा. सांगा.

उत्तर:
चित्र 1 – ट्रेन अथवा बस ही आपली नव्हे तर सार्वजनिक मालमत्ता आहे. तिची स्वच्छता हे आपले कर्तव्य आहे. थुकण्याने अनेक प्रकारचे रोग पसरतात. तेव्हा धुंकू नका.
चित्र 2 – रेल्वे रूळ ओलांडणे हे नियमाविरूद्ध आहे. त्याने स्वत:च्याच जीवाला धोका आहे; असे करू नका.
चित्र 3 – चालत्या ट्रेनमध्ये चढणे वा उतरणे म्हणजे आपल्याच जीवाशी खेळ करणे. असे केल्याने आपले किंमती आयुष्य आपणच संपवू, असे करू नका.
चित्र 4 – कोणतेही ज्वलनशील पदार्थ प्रवासात बाळगणे म्हणजे आगीला निमंत्रण देणे. आगीपासून स्वत:चा व इतरांचाही जीव/ प्राण वाचवा.

1. बसमधील सूचना व संदेशांचे वाचन करा.

प्रश्न 1.
बसमधील सूचना व संदेशांचे वाचन करा.

2. सार्वजनिक ठिकाणी लिहिलेल्या सूचना वाचा. त्या वहीत लिहा. वर्गात वाचून दाखवा.

प्रश्न 2.
सार्वजनिक ठिकाणी लिहिलेल्या सूचना वाचा. त्या वहीत लिहा. वर्गात वाचून दाखवा.
उत्तर:
1. पाण्याचा न्हास करी जीवनाचा हास.
2. रूळ ओलांडू नका, आयुष्य संपवू नका.

3. वर्गात भिंतीवर लिहिता येतील अशा सूचना तयार करा.

प्रश्न 3.
वर्गात भिंतीवर लिहिता येतील अशा सूचना तयार करा.
उत्तर:

1. दररोज वर्ग स्वच्छ करावा.
2. कचरा कचराकुंडीतच टाकावा.
3. फळा दररोज स्वच्छ करावा.
4. बाकावर व वर्गातील भिंतीवर लिहू नये.
5. वर्गात शांतता राखावी.

4. काही लोक सूचनांप्रमाणे वागत नाहीत. ते तसे का वागत नसावेत? आपसात चर्चा करा.

प्रश्न 1.
काही लोक सूचनांप्रमाणे वागत नाहीत. ते तसे का वागत नसावेत? आपसात चर्चा करा.
उत्तर:
काही लोक सूचनांप्रमाणे वागत नाहीत, कारण त्या लोकांना सार्वजनिक मालमत्तेबद्दल काळजी नसते. आपल्या जीवाचीही ते पर्वा करत नाहीत ही माणसे सर्वस्वी बेजबाबदार असतात.

5. तुमच्या शाळेत कोणकोणत्या ठिकाणी सूचना लिहाव्या लागतील, ती ठिकाणे ठरवा. तेथे लिहायच्यासूचना मित्रांशी चर्चा करून तयार करा.

प्रश्न 1.
तुमच्या शाळेत कोणकोणत्या ठिकाणी सूचना लिहाव्या लागतील, ती ठिकाणे ठरवा. तेथे लिहायच्यासूचना मित्रांशी चर्चा करून तयार करा.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 14 चित्रसंदेश Additional Important Questions and Answers

एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
चालत्या वाहनाविषयी काय सांगितले आहे?
उत्तर:
चालत्या वाहनात घाईघाईने चढू किंवा उतरू नये.

प्रश्न 2.
चालत्या वाहनातून प्रवास करताना कोणती खबरदारी घ्यावी?
उत्तर:
चालत्या वाहनातून हात बाहेर काढू नये व डोकावून पाहू नये ही खबरदारी घ्यावी.

प्रश्न 3.
प्रस्तुत पाठात कोणते दोन महत्त्वाचे संदेश दिले आहेत?
उत्तर:
1. विनातिकीट प्रवास करणे हा गुन्हा आहे.
2. मनाचा ब्रेक उत्तम ब्रेक.

प्रश्न 4.
कोणत्याही वाहनात काहीही खाल्ल्यास कचरा कुठे टाकावा?
उत्तर:
वाहनात काहीही खाल्ल्यास कचरा पुन्हा पिशवीत साठवावा व नंतर तो कचराकुंडीत टाकावा.

प्रश्न 5.
तुमचा मित्र वारंवार बसमधून हात बाहेर काढत असल्यास तुम्ही काय कराल?
उत्तर:
त्याला समजावू व तसे करण्यापासून थांबवू. त्याचे काय परिणाम होतील ते समजावू.

थोडक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
‘चित्रसंदेश’ या पाठात जी चित्रे दिली आहेत त्या चित्रांमधून कोणत्या सूचना व संदेश दिला आहे हे लिहा.
उत्तरः
‘चित्रसंदेश’ या पाठात जी चित्रे दिली आहेत, त्यात बसमधून बाहेर थुकू नये व बसमध्ये कचरा टाकू नये असा संदेश आहे. सार्वजिनक मालमत्तेचे नुकसान होईल असे वागू नये. त्याचप्रमाणे चालत्या वाहनात चढणे, उतरणे अथवा हात बाहेर काढणे यांमुळे आपल्या जीवाला धोका आहे, असे सांगितले आहे.

प्रश्न 2.
तुम्ही शाळेच्या बसमधून प्रवास करताना कोणती काळजी घ्याल?
उत्तरः
आम्ही शाळेच्या बसमधून प्रवास करताना खिडकीतून हात व डोकं बाहेर काढणार नाही. बसमध्ये दंगा-मस्ती करणार नाही.

प्रश्न 3.
तुम्ही कोणकोणत्या वाहनांनी प्रवास केला आहे?
उत्तर:
आम्ही बस, रिक्क्षा, टॅक्सी, सायकल, मोटरसायकल, आगगाडी, बोट, जहाज या वाहनांनी प्रवास केला आहे.

प्रश्न 4.
वाहन चालवताना पाळावयाच्या नियमांबाबत सूचना लिहा.
उत्तर:

1. सीटबेल्ट लावा.
2. गाडी चालवताना मोबाईलवर बोलू नका.
3. ज्वलनशील पदार्थ गाडीत बाळगू नका.
4. मोटरसायकल चालवताना हेल्मेट घाला.
5. सिग्नल तोडू नका.

प्रश्न 5.
योग्य सूचनेसमोर (✓) अशी खूण करा.
उत्तरः

1. चारचाकी चालताना सीट बेल्ट लावावा. [✓]
2. बागेतील फुले तोडू नयेत. [✓]
3. कचरा कचरांकुडींच्या बाहेर टाकावा. [×]
4. वर्गाच्या भिंतीवर, बाकांवर, पेनाने लिहावे. [×]
5. रस्त्याच्या मधोमध चालावे. [×]
6. सार्वजनिक ठिकाणी थुकू नये. [✓]
7. शाळेच्या आवारात फेरीवाल्यांना येण्यास मनाई आहे. [✓]
8. विनातिकीट प्रवास करणे गुन्हा आहे. [✓]
9. पाण्याचा वापर करून झाल्यावर नळ तसाच चालू ठेवावा. [×]
10. घराबरोबरच आपला परिसरही स्वच्छ ठेवावा. [✓]

चित्रसंदेश Summary in Marathi

पाठ्यपरिचय:

चित्रसंदेश या पाठात सार्वजनिक ठिकाणी, सार्वजनिक वाहनातून प्रवास करताना कोणत्या गोष्टींचे पालन करावे, हे चित्रांसहित सूचना देऊन सांगितले आहे.

शब्दार्थ:

1. धुंकणे – थुकी बाहेर टाकणे (to spit out)
2. कचरा – केर (garbage)
3. वाहन – प्रवासाचे साधन (vehicle)
4. घाईघाईने – त्वरेने (hurriedly)
5. धोक्याचे – भयावह (dangerous)
6. प्रवास – पर्यटन, सफर (a journey)
7. गुन्हा – अपराध (an offence, a crime)
8. मन – चित्त (mind)
9. उत्तम – अत्यंत चांगले, उत्कृष्ट (Best, excellent)

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 10 बैलपोळा Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 10 बैलपोळा

5th Standard Marathi Digest Chapter 10 बैलपोळा Textbook Questions and Answers

1. एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न (अ)
बैलांच्या सणाला काय म्हणतात?
उत्तर:
बैलांच्या सणाला पोळा म्हणतात.

प्रश्न (आ)
बैलांना कसे सजवले आहे?
उत्तर:
बैलांना पाठीवर मखमली झुली घातल्या आहेत. त्यांची शिंगे रंगवली आहेत व त्यांच्या कपाळी रेशमी बाशिंगे बांधली आहेत.

प्रश्न (इ)
बैलांची नावे कोणती आहेत?
उत्तर:
बैलांची नावे ढवळ्या-पवळ्या आहेत.

प्रश्न (ई)
बैलपोळ्याच्या दिवशी बैलांना काय खाऊ घालतात?
उत्तर:
बैलपोळ्याच्या दिवशी बैलांना पुरणपोळी खाऊ घालतात.

2. शेवट समान असणारे कवितेतील शब्द लिहा.

प्रश्न 1.
शेवट समान असणारे कवितेतील शब्द लिहा.
मखमली
उत्तर:
मखमली – पाऊस पडल्यावर धरणीने हिरवागार मखमली शालू घातल्यासारखे भासते.

3. बैल गोठ्यात राहतात, तसे खालील प्राणी कोठे राहतात ते लिहा.

प्रश्न 1.
बैल गोठ्यात राहतात, तसे खालील प्राणी कोठे राहतात ते लिहा.
(अ) घोडा
(आ) वाघ
(इ) माकडे
(ई) हत्ती
(उ) मासा
(ऊ) कासव
उत्तर:
(अ) तबेला
(आ) गुहा
(इ) झाड
(ई) जंगल
(उ) पाणी
(ऊ) जमीन/पाणी

4. खालील शब्दांपासून अर्थपूर्ण वाक्य बनवा.

प्रश्न 1.
खालील शब्दांपासून अनेक शब्द बनवा.
उदा., कपाळी – कळी, पाळी, पाक, पाकळी.
(अ) पुरणपोळी
(आ) गावभर
उत्तर:
(अ) रण, पुळी, पोर, पोळी
(आ) रव, गार, वर, भर

5. ‘सजलेधजले’ अशा शब्दांना जोडशब्द म्हणतात. कवितेत आलेले खालील जोडशब्द वाचा.

प्रश्न 1.
‘सजलेधजले’ अशा शब्दांना जोडशब्द म्हणतात. कवितेत आलेले खालील जोडशब्द वाचा. जसेच्या तसे पाहून लिहा. असे आणखी काही जोडशब्द लिहा.
(अ) कामधाम
(आ) पुरणपोळी
उत्तर:
(अ) आराम
(आ) पुरणपोळी – आई छान पुरणपोळ्या बनवते.

6. ‘गावभर मिरवणे’ म्हणजे संपूर्ण गावातून फिरणे, खालील शब्दांना ‘भर’ हा शब्द जोडा आणि वाक्यात उपयोग करा.

प्रश्न 1.
‘गावभर मिरवणे’ म्हणजे संपूर्ण गावातून फिरणे. खालील शब्दांना ‘भर’ हा शब्द जोडा आणि वाक्यांत उपयोग करा. सांगा.
उदा., बाबांनी पोतंभर धान्य आणलं.

उत्तर:

1. तोंडभर – बाबांनी माझी तोंडभर स्तुती केली.
2. पिशवीभर – आईने पिशवीभर भाजी आणली.
3. हातभर – मी हातभर मेंदी काढून घेतली.
4. घरभर – हसण्याचे आवाज घरभर येत होते.

7. तुमच्या आवडत्या प्राण्याची माहिती पाच वाक्यांत लिहा.

प्रश्न 1.
तुमच्या आवडत्या प्राण्याची माहिती पाच वाक्यांत लिहा.
उत्तर:
माझा आवडता प्राणी सिंह आहे. त्याला जंगलाचा राजा म्हणजेच वनराज म्हणतात. त्याच्या मानेभोवती आयाळ असते. त्याच्या ओरडण्याला ‘गर्जना’ म्हणतात. सिंह शूर असतो.

8. खालील चौकटीत काही अक्षरे दिलेली आहेत त्या अक्षरांपासून काही फुलांची नावे तयार होतात ती शोधा व लिहा.

प्रश्न 1
खालील चौकटीत काही अक्षरे दिलेली आहेत त्या अक्षरांपासून काही फुलांची नावे तयार होतात ती शोधा व लिहा.

उत्तरः
फुलांची नावे:

1. पारिजातक
2. मोगरा
3. जास्वंद
4. शेवंती
5. कमळ
6. अबोली
7. गुलछडी
8. चाफा
9. झेंडू
10. सदाफुली
11. गुलाब
12. कमळ
13. जुई
14. जाई
15. झेंडू
16. चाफा

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 10 बैलपोळा Additional Important Questions and Answers

1. खालील प्रश्नांची उत्तरे एका वाक्यात लिहा.

प्रश्न 1.
गोठ्यातील बैलांना काय करायचे आहे?
उत्तर:
गोठ्यातील बैलांना न्हाऊ घालायचे आहे.

प्रश्न 2.
बैल कोठे मिरवू लागले?
उत्तर:
बैल गावभर मिरवू लागले.

प्रश्न 3.
पोळ्याच्या दिवशी बैलांची कोणती विशेष काळजी घेतली जाते?
उत्तर:
पोळ्याच्या दिवशी बैलांकडून काहीही काम करून घेत नाही. त्यांना आराम दिला जातो.

प्रश्न 4.
‘बैलपोळा’ या कवितेचे कवी कोण आहेत?
उत्तर:
‘बैलपोळा’ या कवितेचे कवी धोंडीरामसिंह राजपूत’ आहेत.

2. पुढील प्रश्नांची उत्तरे थोडक्यात लिहा.

प्रश्न 1.
पोळ्याच्या दिवशी बैलांना कसे सजवतात?
उत्तर:
पोळ्याच्या दिवशी सर्वप्रथम बैलांना स्नान घातले जाते. त्यांच्या अंगावर मखमली झुली घातल्या जातात. शिंगे रंगवून कपाळावर रेशमी बाशिंगे बांधली जातात. अशा प्रकारे पोळ्याच्या दिवशी बैलांना सजवतात.

प्रश्न 2.
पोळा सण का साजरा करतात?
उत्तर:
आपल्या संस्कृतीमध्ये प्राणी व पक्ष्यांविषयी कृतज्ञता व्यक्त करण्याची पद्धत आहे. पोळा सण हा त्याचाच एक भाग आहे. वर्षभर शेतात राबणाऱ्या या बैलाला एक दिवस स्वत:चा मिळावा व त्याच्याप्रती कृतज्ञता व्यक्त करता यावी, यासाठी श्रावण अमावस्येला पोळा सण साजरा करतात.

3. शेवट समान असणारे कवितेतील शब्द लिहा.

प्रश्न 1.
(अ) ढवळ्या
(ब) झुली
(क) सजलेधजले
उत्तर:
(अ) पवळ्या
(ब) बांधली
(क) लागले

प्रश्न 2.
‘सजलेधजले’ यासारखे जोडशब्द लिहा.
उत्तर:
(अ) कामधाम
(आ) पुरणपोळी
(इ) मित्रमैत्रिणी
(ई) घरदार
(उ) रामलक्ष्मण
(ऊ) धनुष्यबाण
(ए) राघूमैना
(ऐ) नोकरचाकर

व्याकरण व भाषाभ्यास:

प्रश्न 1.
समानार्थी शब्द लिहा.

1. सण
2. बैल
3. कपाळ
4. गाव
5. दिन
6. काम
7. पोळा
8. आराम

उत्तर:

1. उत्सव
2. वृषभ
3. भाल
4. खेडे
5. दिवस
6. कार्य
7. बेंदूर
8. विश्रांती

प्रश्न 2.
विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

1. आज
2. रंगीत
3. वर
4. बघणे
5. नाही
6. काम

उत्तर:

1. उदया
2. रंगहीन
3. खाली
4. दाखवणे
5. होय
6. आराम

प्रश्न 3.
वचन बदला.

1. सण
2. गोठा
3. झुली
4. शिंगे
5. गाव
6. पुरणपोळी
7. बाशिंगे

उत्तर:

1. सण
2. गोठे
3. झूल
4. शिंग
5. गावे
6. पुरणपोळ्या
7. बाशिंग

प्रश्न 4.
लिंग बदला.

1. बैल
2. घोडा
3. वाघ
4. माकड
5. हत्ती
6. शेतकरी
7. गाववाली
8. पुरुष

उत्तरः

1. गाय
2. घोडी
3. वाघीण
4. माकडीण
5. हत्तीण
6. शेतकरीण
7. गाववाला
8. बाई, स्त्री

प्रश्न 5.
पुढील शब्दांपासून अर्थपूर्ण वाक्य बनवा.
1. रंगीत
2. सण
उत्तरः
1. रंगीत – रंगीत फुग्यांनी वाढदिवसाला घर सजवले गेले.
2. सण – वेगवेगळे सण जीवनात आनंद. आणतात.

बैलपोळा Summary in Marathi

पदयपरिचय:

बैलपोळा म्हणजे वर्षभर शेतकऱ्याबरोबर राबणाऱ्या बैलाचा सण. शेतकरी हा सण कशा प्रकारे साजरा करतात त्याचे वर्णन प्रस्तुत कवितेत कवींनी केले आहे.

शब्दार्थ:

1. सण – उत्सव (festival)
2. बैल – वृषभ (bullock)
3. गोठा – गाय, बैल राहण्याची राहण्याची जागा (shed)
4. मखमली – एक प्रकारचे अतिशय तलम मऊ वस्त्र (of velvet)
5. झुली – घोडा, हत्ती, बैलांच्या पाठीवर घालायचे आच्छादन (a cloth of rich brocade to cover the body of animals such as horse, elephant, bullock)
6. शिंगे – जनावरांच्या डोक्यावरील अवयव (horns)
7. रेशमी – रेशमाचे (silken)
8. बाशिंग – विवाह प्रसंगी नवरा, नवरीच्या कपाळावर बांधायचे एक आभूषण (an ornamental headgear usually of paper)
9. धजणे – धाडस करणे (to have courage)
10. गाव – ग्राम (a village)
11. दिन – दिवस (a day)
12. आराम – विश्रांती (rest)
13. कपाळ – भाळ (forehead)

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 18 पैशांचे व्यवहार Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 18 पैशांचे व्यवहार

5th Standard Marathi Digest Chapter 18 पैशांचे व्यवहार Textbook Questions and Answers

प्रश्न 1.
खालील चित्रांत पैशांचे व्यवहार कोणकोणत्या ठिकाणी झाले आहेत, ते लिहा.
उत्तरः

1. बँक कार्यालय
2. भाजी बाजार
3. वीज देयक केंद्र
4. पोस्ट कार्यालय
5. कपड्याचे दुकान
6. चप्पलचे दुकान
7. दूरध्वनी केंद्र

1. वरील चित्रांत दाखवलेल्या ठिकाणांना पालकांसोबत भेट दया. तेथे काय काय पाहिले ते वर्गात सांगा.

प्रश्न 1.
वरील चित्रांत दाखवलेल्या ठिकाणांना पालकांसोबत भेट दया. तेथे काय काय पाहिले ते वर्गात सांगा.

2. बँकेत चालणारे पैशांचे कोणतेही दोन व्यवहार सांगा.

प्रश्न 1.
बँकेत चालणारे पैशांचे कोणतेही दोन व्यवहार सांगा.

3. जोड्या जुळवा.

प्रश्न 1.
जोड्या जुळवा.

उत्तर:

4. दुकानात जा. खालील वस्तूंचे भाव माहित करून घ्या. किंमत लिहा.

प्रश्न 1.
दुकानात जा. खालील वस्तूंचे भाव माहित करून घ्या. किंमत लिहा.

उत्तरः

1. ₹ 40
2. ₹ 80
3. ₹ 12
4. ₹ 120
5. ₹ 350
6. ₹ 250

5. बँकेत चालणाऱ्या व्यवहारांपुढे (✓) अशी खूण करा. बँकेत होत नसलेल्या व्यवहारांपुढे (✗) अशी खूण करा.

प्रश्न 1.
बँकेत चालणाऱ्या व्यवहारांपुढे (✓) अशी खूण करा. बँकेत होत नसलेल्या व्यवहारांपुढे (✗) अशी खूण करा.
उत्तर:

1. पैसे भरणे [✓]
2. पैसे काढणे [✓]
3. पत्र टाकणे [✗]
4. चेक देणे [✓]
5. मनिऑर्डर करणे [✗]
6. विम्याची रक्कम भरणे [✗]
7. दागिने सुरक्षित ठेवणे [✓]
8. चेक वटवणे [✓]
9. वीज बिल भरणे [✗]
10. कर्ज घेणे [✓]
11. दागिने गहाण ठेवणे [✓]
12. मुदत ठेवीच्या योजना.[✓]

उपक्रम:

भाजी मंडईला भेट द्या. तेथे विकल्या जाणाऱ्या भाज्यांची यादी करा. भाज्यांचे प्रतिकिलो दर विचारा. ‘भाजी मंडई’ यावर पाच ते सात वाक्ये माहिती लिहा.

वाचू आणि हसू:

• सोनू: मिनू, माझ्या बाबांनी कालच ‘इनोव्हा कार’ घेतली. आता आमच्याकडे तीन गाड्या झाल्या.
• मिनू: अरे सोनू, माझ्या बाबांकडे कार, स्कूटर, रेल्वे, अगदी विमानसुद्धा आहे.
• सोनू: अरे वा! मग तर तू सगळ्याच वाहनांतून फिरली असशील!
• मिनू: नाही रे! माझ्या बाबांचं खेळण्यांचं दुकान आहे ना!

लिहा:

दिलेल्या अक्षरांपासून सुरू होणारे शब्द लिहा.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 18 पैशांचे व्यवहार Additional Important Questions and Answers

खालील प्रश्नांची उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
तुम्ही पैशांचे व्यवहार कोठे करता?
उत्तर:
दुकानात, बँकेत आम्ही पैशांचे व्यवहार करतो.

प्रश्न 2.
शाळा सुरू झाल्यावर तुम्ही कोणकोणत्या गोष्टी खरेदी करता?
उत्तर:
शाळा सुरू झाल्यावर आम्ही शाळोपयोगी वस्तू म्हणजेच दप्तर, पुस्तके, वह्या, गणवेश, कंपास, पेन, पेन्सिल, इत्यादी वस्तू खरेदी करतो.

प्रश्न 3.
घर खर्चामध्ये कोणकोणती बिले भरावी लागतात. त्यांपैकी कोणतीही चार लिहा.
उत्तर:
लाईटबिल, फोनबिल, दूधबिल, पेपरबिल इत्यादी.

प्रश्न 4.
तुम्ही कशाकशाची बचत करता ते लिहा. जसे – पाणी.
उत्तर:
अन्न, इंधन, वीज

प्रश्न 5.
बँकेत चालणारे पैशांचे कोणतेही दोन व्यवहार सांगा.
उत्तर:
1. पैसे भरणे
2. पैसे काढणे
3. चेक भरणे.

प्रश्न 6.
बँकेतील व्यवहाराविषयी पाच वाक्ये लिहा.
उत्तर:

1. बँकेत पैशाचे व्यवहार चालता
2. विविध प्रकारची कर्जे, हप्ते भरणे हे प्रामुख्याने तिथे चालते.
3. बचतीच्या दृष्टीने बँक महत्त्वाची आहे.
4. विविध प्रकारच्या बचत-योजना तिथे चालतात.
5. पैसे भरणे – काढणे, किमती व दागिने – वस्तू, कागदपत्रे इ.साठी बँक उपयोगी पडते.

प्रश्न 7.
दिलेल्या अक्षरांपासून सुरू होणारे शब्द लिहा.
उत्तरः

पैशांचे व्यवहार Summary in Marathi

पाठ्यपरिचय:

‘पैशांचे व्यवहार’ या पाठात पैशांचा व्यवहार कुठे कुठे केला जातो, ते चित्ररूपाने दाखवले आहे.

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 7 खेळत खेळत वाचुया! Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 7 खेळत खेळत वाचुया!

5th Standard Marathi Digest Chapter 7 खेळत खेळत वाचुया! Textbook Questions and Answers
1. सोंगटी टाका – पुढे चला.

वाचू आणि हसू.

• पेशंट: डॉक्टर, माझं वजन खूप वाढतंय. त्यामुळे माझी तब्येत ठीक राहत नाही.
• डॉक्टर: तब्येत चांगली राहण्यासाठी रोज व्यायाम करा. मैदानी खेळ खेळा.
• पेशंट: मैदानी खेळ तर मी रोज खेळतो. फुटबॉल, टेनिस, क्रिकेटदेखील खेळतो.
• डॉक्टर: किती वेळ खेळता?
• पेशंट: मोबाइलची बॅटरी संपेपर्यंत.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 7 खेळत खेळत वाचुया! Additional Important Questions and Answers

1. एका वाक्यात उत्तरे लिहा.
(पाठ्यपुस्तक पान क्र. 10 चा संदर्भ पाहा).

प्रश्न 1.
तुम्ही आरोग्याची काळजी कशी घेता?
उत्तर:
नियमित व्यायाम करून व सकस आहार घेऊन आम्ही आरोग्याची काळजी घेतो.

प्रश्न 2.
निसर्गाचा सांभाळ तुम्ही कसा करता?
उत्तर:
निसर्गाचे संवर्धन करून आम्ही निसर्गाचा सांभाळ करतो.

प्रश्न 3.
व्यायामाचे फायदे कोणते?
उत्तर:
दररोज व्यायाम केल्याने आरोग्य चांगले रहाते व आपण नेहमी उत्साही रहातो.

प्रश्न 4.
पाण्याची काटकसर करणे म्हणजे काय?
उत्तर:
पाण्याची काटकसर करणे म्हणजे पाणी जपून वापरणे, पाण्याचा अपव्यय टाळणे होय.

प्रश्न 5.
या पाठात काही अयोग्य सवयी सांगितल्या आहेत त्यातील कोणत्याही दोन लिहा.
उत्तर:
1. वाईट बोलणे
2. मोठ्यांचा आदर न करणे
3. 17 व्या अंकावर कोणता संदेश दिला आहे?
उत्तर:
17 व्या अंकावर झाडांची काळजी घेण्याचा संदेश दिला आहे.

प्रश्न 6.
12 व्या अंकावर काय करू नये असे सांगितले आहे?
उत्तर:
12 व्या अंकावर वाईट बोलू नये, असे सांगितले आहे.

2. एक-दोन शब्दांत उत्तरे लिहा.

प्रश्न 2.
एक-दोन शब्दांत उत्तरे लिहा.

1. प्रस्तुत खेळात साप काय दर्शवतात?
2. प्रस्तुत खेळात शिडी काय दर्शवते?
3. प्रस्तुत खेळाचा शेवट कोणत्या अंकावर होतो?
4. कशाचा वापर जपून केला पाहिजे?
5. कशाचे संवर्धन केले पाहिजे?

उत्तर:

1. वाईट सवयी
2. चांगल्या सवयी
3. 25 व्या अंकावर
4. पाण्याचा
5. निसर्गाचे

3. थोडक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 3.
या पाठात कोणकोणत्या चांगल्या सवयी सांगितल्या आहेत?
उत्तर:
पाणी जपून वापरणे, मित्राला मदत करणे, दुसऱ्यांना मदत
करणे, पाण्याची काटकसर करणे, नियमित व्यायाम करणे,
झाडांची काळजी घेणे, निसर्गाचे संवर्धन करणे.

प्रश्न 4.
प्रस्तुत खेळात कोणत्या गोष्टी करू नये, असे सांगितले आहे?
उत्तर:
आळस करू नये, खोटे बोलू नये, वाईट बोलू नये, जेवताना रडू नये, मोठ्यांचा अनादर करू नये, या गोष्टी प्रस्तुत खेळात सांगितल्या आहेत.

प्रश्न 5.
खालील इंग्रजी शब्दांना मराठी प्रतिशब्द लिहा.

1. Health
2. Respect
3. Exercise
4. Help
5. Anxiety
6. Nature
7. Game
8. Bad

उत्तरः

1. आरोग्य
2. आदर
3. व्यायाम
4. मदत
5. चिंता
6. निसर्ग
7. खेळ
8. वाईट

व्याकरण व भाषाभ्यास:

प्रश्न 6.
समानार्थी शब्द लिहा.

1. आरोग्य
2. आदर
3. आळस
4. मदत
5. जेवण
6. पाणी
7. मित्र
8. निसर्ग
9. झाड
10. व्यायाम

उत्तरः

1. स्वास्थ्य
2. सन्मान
3. सुस्ती
4. साहाय्य
5. भोजन
6. जल
7. सखा
8. सृष्टी
9. वृक्ष
10. कसरत

प्रश्न 7.
विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

1. आरोग्य
2. आळस
3. नियमित
4. आदर
5. सुरुवात
6. रडणे
7. वाईट
8. खोटे
9. चढणे
10. मित्र
11. काळजी
12. मोठे

उत्तर:

1. अनारोग्य
2. उत्साह
3. अनियमित
4. अनादर
5. शेवट
6. हसणे
7. चांगले
8. खरे
9. उतरणे
10. शत्रू
11. निष्काळजी
12. छोटे

प्रश्न 8.
वचन बदला.

1. मित्र
2. जेवण
3. झाड

उत्तर:

1. मित्र
2. जेवणं
3. झाडे

प्रश्न 9.
लिंग बदला.
1. मित्र
2. विदयार्थी
उत्तर:
1. मैत्रीण
2. विद्यार्थिनी

खेळत खेळत वाचुया! Summary in Marathi

पाठ्यपरिचय:

‘खेळत खेळत वाचूया’ या पाठातून सापशिडीच्या खेळाद्वारे मुलांनी आपल्या जीवनात कोणत्या गोष्टी कराव्यात आणि कोणत्या करू नयेत, हे सांगितले आहे.

शब्दार्थ:

1. आरोग्य – प्रकृतीचे स्वास्थ्य (health)
2. नियमित – रोज (regular)
3. सुरुवात – आरंभ (a begining)
4. पाणी – जल (water)
5. मित्र – सखा (A friend)
6. मदत करणे – साहाय्य करणे (to help)
7. जेवण – (meal)
8. काटकसर करणे – खर्च कमी करण्याची क्रिया (To save)
9. वाईट बोलणे – (speak bad words)
10. खोटे बोलणे – (To lie)
11. काळजी घेणे – देखभाल करणे (to take care)
12. आळस – सुस्ती (laziness)
13. निसर्ग – (nature)
14. आदर न करणे – (to irrespect)
15. व्यायाम – कसरत (exercise)
16. संवर्धन – वाढ, भरभराट (prosperity)