Category: Class 6

Balbharti Maharashtra State Board Class 6 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 16 मुक्या प्राण्यांची कैफियत Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 6 Marathi Solutions Chapter 16 मुक्या प्राण्यांची कैफियत

Marathi Sulabhbharti Class 6 Solutions Chapter 16 मुक्या प्राण्यांची कैफियत Textbook Questions and Answers

1. तक्रार व वनचर यांच्या माध्यामातून जोड्या पूर्ण करा.

प्रश्न 1.
तक्रार व वनचर यांच्या माध्यामातून जोड्या पूर्ण करा.

उत्तर:

2. दोन-तीन वाक्यांत उत्तरे लिहा.

प्रश्न अ.
या पाठात कोणाकोणात संवाद झालेला आहे?
उत्तर:
या पाठात गाय, चिमणी, मासोळी, नागोबा, सर्व प्राणी व माणूस यांच्यात संवाद झालेला आहे.

प्रश्न आ.
चिमणीला कोणता त्रास होतो?
उत्तर:
मोबाईलच्या आवाजाने चिमणीची छाती धडधडून तिचा जीव व्याकूळ होतो. तिला काही सुचत नाही.

प्रश्न इ.
गाईचे डोळे का पाणावले?
उत्तर:
माणसाने टाकलेले प्लॅस्टिक घासाबरोबर गाईच्या पोटात जाऊन तिचे पोट दुखू लागले व तिचे डोळे पाणावले.

प्रश्न ई.
मासोळीने आपली कोणती समस्या मांडली आहे?
उत्तर:
सांडपाणी व रसायने टाकून माणसाने पाणी विषारी करून टाकले आहे. ते पाणी घाण असल्याने पिण्यासारखे नाही. म्हणून जलचर तडफडत आहेत. ही समस्या मांडली आहे.

प्रश्न उ.
नागोबाची तक्रार कोणती आहे?
उत्तर:
गवत, शेती नष्ट झाल्याने वारूळेही राहिली नाहीत. मानवाने पर्यावरणाचा -हास केला आहे. नागोबांना पकडून नागपंचमीला दूध, लाया दिले जाते. हे त्याचे अन्न नाही. अंधश्रद्धेपोटी माणूस नागांच्या जीवावर उठला आहे. ही तक्रार आहे.

3. घोटभर, मैलभर, तासभर, कणभर, चमचाभर हे शब्द वापरून वाक्ये लिहा.

प्रश्न 1.
घोटभर, मैलभर, तासभर, कणभर, चमचाभर हे शब्द वापरून वाक्ये लिहा.

उत्तर:

1. घोटभर – उन्हाळ्यात घोटभर पाणी मिळाले तरी समाधान वाटते.
2. मैलभर – मैलभर अंतर चालून गेल्यावर एक देऊळ लागले.
3. तासभर – झाकीरने तासभर तबला वाजविला.
4. कणभर – कणभरही अन्न वाया जाऊ देऊ नये.
5. चमचाभर- चमचाभर औषध तापाला घालविते.
6. टिचभर – मुंबईत टिचभर ही जागा शिल्लक नाही.
7. रात्रभर – यात्रेकरू रात्रभर डोंगर चढत होते.

4. कोण ते सांगा. (वनचर, भूचर, जलचर, उभयचर)

प्रश्न 1.
कोण ते सांगा. (वनचर, भूचर, जलचर, उभयचर)
उत्तर:
पाण्यात राहणारे – जलचर
जमिनीवर राहणारे – भूचर
जंगलात राहणारे – वनचर
जमीन व पाणी या दोन्ही ठिकाणी राहणारे – उभयचर

5. खालील शब्दांचे समानार्थी शब्द पाठातून शोधून लिहा.

प्रश्न 1.
खालील शब्दांचे समानार्थी शब्द पाठातून शोधून लिहा.

1. किनारा
2. शेवट
3. जल
4. आठवण
5. मासा
6. नातेवाईक
7. व्याकूळ
8. आचरण

उत्तर:

1. काठ
2. गडप
3. जळ
4. स्मरण
5. मासोळी
6. सोयरे
7. कासावीस
8. वर्तन

6. खालील शब्दांचे अर्थ शिक्षकांच्या मदतीने समजून घ्या.

प्रश्न 1.
खालील शब्दांचे अर्थ शिक्षकांच्या मदतीने समजून घ्या.
सगेसोयरे, पाहुणे, नातेवाईक, भाऊबंद

7. खालील शब्दांचे लिंग बदला.

प्रश्न 1.
खालील शब्दांचे लिंग बदला.
उत्तर:

1. चिमणी – चिमण्या
2. नाग – नाग
3. वाघ – वाघ

8. खालील वाक्यांत कंसातील योग्य वाक्प्रचार घाला. (उदास दिसणे, कासावीस होणे, डोळे पाणावणे, डोळे उघडणे)

प्रश्न अ.
सह्याद्री डोंगर चढताना आमचा जीव पाणी पिण्यासाठी ……………….. होत होता.
उत्तर:
सह्याद्री डोंगर चढताना आमचा जीव पाणी पिण्यासाठी कासावीस होत होता.

प्रश्न आ.
आवडते पेन हरवल्याने संजय आज …………………… होता.
उत्तर:
आवडते पेन हरवल्याने संजय आज उदास होता.

प्रश्न इ.
पाणी टंचाई भासू लागताच पाणी बचतीबाबत सर्वांचे ………………. उघडले.
उत्तर:
पाणी टंचाई भासू लागताच पाणी बचतीबाबत सर्वांचे डोळे उघडले.

प्रश्न ई.
रस्त्यावर घडलेला अपघात बघून सर्वांचे …………………. .
उत्तर:
रस्त्यावर घडलेला अपघात बघून सर्वांचे डोळे पाणावले.

9. धडधड, तगमग यासारखे आणखी शब्द लिहा.

प्रश्न 1.
धडधड, तगमग यासारखे आणखी शब्द लिहा.
उत्तर:
सरसर, झरझर, गडगड, झगमग, धगधग

प्रश्न 2.
खालील चौकटीत काही प्राणी व काही पक्ष्यांची नावे लपलेली आहेत. ते शोधा व त्यांची नावे लिहा.

उदा. वटवाघूळ
उत्तरः

प्रश्न 2.
दवाखान्याचा ठिकाणी असलेल्या सुचनांच्या पाट्या तयार करा.

उत्तरः

प्रश्न 3.
शाळेच्या परिसरात स्वच्छताविषयक कोणत्या पाट्या लावाल.

उत्तरः

प्रश्न 4.
‘पर्यावरण संरक्षण’ याविषयी पाठाच्या शेवटी माणसाने केलेली प्रतिज्ञा तुमच्या शब्दात लिहा.

उत्तरः

प्रश्न 5.
वाचा. समजून घ्या.
उत्तरः

आपण समजून घेऊया.

प्रश्न 1.
खालील वाक्यांतील अधोरेखित शब्द पाहा.

1. ही माझी छत्री आहे.
2. तू कोणाचा मुलगा आहेस?
3. मी कालच गावाहून आलो.
4. जी वेगाने पळेल, ती जिंकेल.

प्रश्न 2.
अधोरेखित केलेले शब्द ‘एकाक्षरी’ शब्द आहेत. एकाक्षरी शब्दांना दयायची वेलांटी किंवा उ-कार नेहमी | दीर्घ लिहितात. या नियमाला फक्त ‘नि’ हा शब्द अपवाद आहे. खालील शब्दांपासून वाक्ये बनवा.

1.  ती –
2. पी –
3. मी –
4. ही –

प्रश्न 3.
खालील शब्द वाचा. शब्दांतील शेवटच्या अक्षराला दिलेली वेलांटी, उ-कार समजून घ्या.
चिमणी, विळी, मिरची, कढई, चटई, सफाई, खिडकी, मागू, चिकू, पेरू, नाचू, वस्तू, गाऊ, शिंगरू, कांगारू, ताई, समई, पाहुणी, पाणी. मराठी भाषेत शब्दांतील शेवटच्या अक्षराला दयायची वेलांटी किंवा उ-कार नेहमी दीर्घ लिहितात. या नियमाला ‘आणि’, ‘परंतु’ हे शब्द अपवाद आहेत.

Class 6 Marathi Chapter 16 मुक्या प्राण्यांची कैफियत Additional Important Questions and Answers

दोन-तीन वाक्यांत उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
माणसाने सगेसोयरे कोणाला म्हटले आहे?
उत्तर:
माणसाने कीटक, पक्षी, जलचर, वनचर यांना सगेसोयरे म्हटले आहे.

प्रश्न 2.
माणसाने प्राण्यांपाशी काय कबूल केले?
उत्तर:
पर्यावरणाचा केलेला हास माणसाच्या लक्षात आला. सर्व प्राणी तक्रार करू लागले. माणसाने तेव्हा यापुढे आम्ही आमचे वर्तन बदलू व पर्वत, जल, वातावरणात प्रदूषण करणार नाही असे सांगून वृक्षारोपण करू, वनीकरण करू असे ही आश्वासन दिले.

प्रश्न 3.
मानवाने केलेल्या प्रदूषणाचा कोणता दुष्परिणाम होईल, असे सर्व प्राण्यांनी सांगितले?
उत्तर:
प्राणी तक्रार करू लागले. मानवाने हवेचे, पाण्याचे, भूमीचे प्रदूषण केले. त्यामुळे वनचर आता तुझे सोयरे नाहीत. धरती माता दूषण देईल. मग माणूस दूध, अन्न पाण्यावाचून तडफडेल, असे सर्व प्राण्यांनी मानवाने केलेल्या प्रदूषणाचे दुष्परिणाम सांगितले.

व्याकरण व भाषाभ्यास

प्रश्न 1.
खालील शब्दांचे लिंग बदला.

1. मोर
2. सिंह
3. गाय
4. मांजर
5. राघू
6. कासव
7. हरिण

उत्तर:

1. लांडोर
2. सिंहिण
3. बैल
4. बोका
5. मैना
6. कासविण
7. हरिणी

प्रश्न 2.
खालील शब्दांचे लिंग बदला.

1. गाय
2. मासा
3. जंगल
4. पक्षी
5. माणूस

उत्तर:

1. गाई
2. मासे
3. जंगले
4. पक्षी
5. माणसे

हे लक्षात ठेवा:

एकाक्षरी शब्दांना दयायची वेलांटी किंवा उ-कार नेहमी दीर्घ लिहितात. अपवाद – ‘नि’.

प्रश्न 1.
खालील शब्दांपासून वाक्ये बनवा.
उत्तर:

1. ती – ती खूप हुशार आहे.
2. पी – तू पाणी पी.
3. मी – मी अभ्यास करतो.
4. ही – ही साडी छान आहे.

शब्दातील शेवटच्या अक्षराला दयायची वेलांटी किंवा उ-कार नेहमी दीर्घ लिहितात.

अपवाद – आणि, परंतु उदा. चिमणी, कढई, वस्तू, विक्री इ.

प्रश्न 2.
खालील शब्दांपासून वाक्ये बनवा.
उत्तर:
मिरची – पोपट मिरची खातो.
सफाई – दिवाळीत घरातील सफाई करतात.
चिकू – मला चिकू आवडतात.
गाऊ – आम्ही गाणे गाऊ.

प्रश्न 3.
कोण ते सांगा. (वनचर, भूचर, जलचर, उभयचर)
उत्तर:
पाण्यात राहणारे – जलचर
जमिनीवर राहणारे – भूचर
जंगलात राहणारे – वनचर
जमीन व पाणी या दोन्ही ठिकाणी राहणारे – उभयचर

प्रश्न 4.
खालील शब्दांचे विरूद्धार्थी शब्द पाठातून शोधून लिहा.

1. प्रसन्न
2. कठोर
3. वेडा
4. बिनविषारी
5. स्वच्छ
6. श्रद्धा

उत्तर:

1. उदास
2. नाजूक
3. शहाणा
4. विषारी
5. घाण
6. अंधश्रद्धा

मुक्या प्राण्यांची कैफियत Summary in Marathi

पाठपरिचयः

सदर पाठात पशू-पक्षी, जलचरांना मानवाकडून, त्याच्या अविचाराने होणारा त्रास वर्णन केला आहे. जलचर, भूचर त्रस्त आहेत. याचे दुष्परिणाम सर्व प्राणी मानवास जेव्हा सांगतात तेव्हा डोळे उघडतात. ‘पर्यावरण रक्षण’ कसे करावे हे यातून शिकता येते.

शब्दार्थ:

1. कैफियत – तक्रार (complaint)
2. वन – अरण्य, जंगल (forest)
3. भीती – भय (fear)
4. नाजक – कोमल (delicate)
5. ढीग – रास (heap)
6. पोटशूळ – पोट दुखणे (stomach ache)
7. शहाणा – विवेकी (wise)
8. जल – पाणी (water)
9. विषारी – विषमिश्रीत (poisonous)
10. वारूळ – मुंग्यांचे घर (ant hill)
11. अंधश्रद्धा – चुकीच्या संकल्पना (superstition)
12. हास – नष्ट (destruction)
13. सोयरे – नातेवाईक (relatives)
14. स्मरण – आठवण (remembrance)
15. जागृत – सावध, जागरूक (to be aware of, vigilant)
16. पर्यावरण – वातावरण (enviornment)
17. वर्तन – आचरण (behaviour)
18. वनीकरण – वन, जंगले वसविणे (forestation)
19. वनचर – वनात फिरणारे प्राणी (wild animals)
20. नच – नाही (no, not)
21. वातावरण – आजूबाजूचा परिसर (atmosphere)
22. प्रदूषण – दूषित करणे (pollution)
23. हिरवेगार – गर्द हिरवे (greenish)

Balbharti Maharashtra State Board Class 6 Hindi Solutions Sulabhbharati पुनरावर्तन २ Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 6 Hindi Solutions पुनरावर्तन २

Hindi Sulabhbharti Class 6 Solutions पुनरावर्तन २ Textbook Questions and Answers

Question 1.
शाक (पत्तोंवाली) और सब्जियों के पाँच – पाँच नाम सुनो और सुनाओ:
Answer:
शाक (पत्तोंवाली) के नाम:

(१) पालक
(२) सोवा
(३) मेथी
(४) बथुआ
(५) चौलाई

सब्ज़ियों के नाम:

(१) भिंडी
(२) बैंगन
(३) लौकी
(४) कुम्हड़ा
(५) बोड़ी

Question 2.
एक महीने की दिनदर्शिका बनाओ और विशेष दिन बताओ:
Answer:

Question 3.
१ से १०० तक की संख्याओं का मुखर वाचन करोः
Answer:

1. १ एक
2. – २ दो
3. – ३ तीन
4. – ४ चार
5. – ५ पांच
6. – ६ छह
7. – ७ सात
8. – ८ आठ
9. – ९ नौ
10. – १० दस
11. – ११ ग्यारह
12. – १२ बारह
13. – १३ तेरह
14. – १४ चौदह
15. – १५ पंद्रह
16. – १६ सोलह
17. – १७ सत्रह
18. – १८ अठारह
19. – १९ उन्नीस
20. – २० बीस
21. – २१ इकीस
22. – २२ बाईस
23. – २३ तेइस
24. – २४ चौबीस
25. – २५ पच्चीस
26. – २६ छब्बीस
27. – २७ सताइस
28. – २८ अट्ठाइस
29. – २९ उनतीस
30. – ३० तीस
31. – ३१ इकतीस
32. – ३२ बतीस
33. – ३३ तैंतीस
34. – ३४ चौंतीस
35. – ३५ पैंतीस
36. – ३६ छतीस
37. – ३७ सैंतीस
38. – ३८ अड़तीस
39. – ३९ उनतालीस
40. – ४० चालीस
41. – ४१ इकतालीस
42. – ४२ बयालीस
43. – ४३ तैतालीस
44. – ४४ चवालीस
45. – ४५ पैंतालीस
46. – ४६ छयालिस
47. – ४७ सैंतालीस
48. – ४८ अड़तालीस
49. – ४९ उनचास
50. – ५० पचास
51. – ५१ इक्यावन
52. – ५२ बावन
53. – ५३ तिरपन
54. – ५४ चौवन
55. – ५५ पचपन
56. – ५६ छप्पन
57. – ५७ सतावन
58. – ५८ अठावन
59. – ५९ उनसठ
60. – ६० साठ
61. – ६१ इकसठ
62. – ६२ बासठ
63. – ६३ तिरसठ
64. – ६४ चौंसठ
65. – ६५ पैंसठ
66. – ६६ छियासठ
67. – ६७ सड़सठ
68. – ६८ अड़सठ
69. – ६९ उनहतर
70. – ७० सत्तर
71. – ७१ इकहतर
72. – ७२ बहतर
73. – ७३ तिहतर
74. – ७४ चौहतर
75. – ७५ पचहतर
76. – ७६ छिहतर
77. – ७७ सतहतर
78. – ७८ अठहतर
79. – ७९ उन्नासी
80. – ८० अस्सी
81. – ८१ इक्यासी
82. – ८२ बयासी
83. – ८३ तिरासी
84. – ८४ चौरासी
85. – ८५ पचासी
86. – ८६ छियासी
87. – ८७ सतासी
88. – ८८ अट्ठासी
89. – ८९ नवासी
90. – ९० नब्बे
91. – ९१ इक्यानवे
92. – ९२ बानवे
93. – ९३ तिरानवे
94. – ९४ चौरानवे
95. – ९५ पचानवे
96. – ९६ छियानवे
97. – ९७ सतानवे
98. – ९८ अट्ठानवे
99. – ९९ निन्यानवे
100. – १०० एक सौ

Question 4.
अपना परिचय देते हुए अपने परिवार के बारे में दस बाक्य लिखो:
Answer:
मेरा नाम ………… है।
मेरे पिता जी का नाम श्री …………. है।
मैं कक्षा छठी में पढ़ता हूँ।
मेरे विद्यालय का नाम ………… है।
मेरे पिताजी एक ………… हैं।
मेरी माँ ………… हैं।
मेरा परिवार संयुक्त है।
मेरे परिवार में मेरे दादा, दादी, चाचा और चाची साथ रहते है।
मुझे मेरा परिवार बहुत अच्छा लगता है।

Question 5.
अक्षर समूह में से वैज्ञानिकों के उचित नाम बताओ और लिखो।

Answer:
(१) होमी भाभा
(२) नीरज भिसे
(३) मंजू बंसल
(४) भास्कराचार्य
(५) ए. पी. जे. कलाम
(६) जानकी अम्मल
(७) कल्पना चावला

Hindi Sulabhbharti Class 6 Solutions पुनरावर्तन २ Additional Important Questions and Answers

Question 1.
अपने बारे में भाई / बहन से सुनो।
Answer:
विद्यार्थियों द्वारा स्वयं किया जाए।

Question 2.
इस वर्ष तुम कौन – सा विशेष कार्य करोगे, बताओ?
Answer:
इस वर्ष मैं ग्रीष्मावकाश में तैराकी सीलूँगा और संगीत एवं कैसियो की पढ़ाई करूँगा। संगीत में मेरी रुचि है, अत: मैं शास्त्रीय संगीत सीखने की कोशिश करूँगा।

Question 3.
सप्ताह में एक दिन कहानियाँ पढ़ो।
Answer:
विद्यार्थियों द्वारा स्वयं किया जाए।

Question 4.
पढ़ी हुई सामग्री की विश्लेषणात्मक प्रस्तुति करो।
Answer:
विद्यार्थियों द्वारा स्वयं किया जाए।

Balbharti Maharashtra State Board Class 6 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 10 बाबांचं पत्र Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 6 Marathi Solutions Chapter 10 बाबांचं पत्र

Marathi Sulabhbharti Class 6 Solutions Chapter 10 बाबांचं पत्र Textbook Questions and Answers

1. एका शब्दात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
(अ) कठीण गेलेला पेपर
(आ) वैष्णवीला पत्र लिहणारे
(इ) परीक्षेतील गुणांपेक्षा महत्त्वाचे गुण
(ई) वैष्णवीसाठी बाबा आणणार असलेला खाऊ
उत्तर:
(अ) कठीण गेलेला पेपर – गणित
(आ) वैष्णवीला पत्र लिहणारे – बाबा
(इ) परीक्षेतील गुणांपेक्षा महत्त्वाचे गुण – आंतरिक गुण
(ई) वैष्णवीसाठी बाबा आणणार असलेला खाऊ – पुस्तके

2. एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न अ.
आईने दूरध्वनीवरून बाबांना कोणता निरोप दिला?
उत्तर:
‘सहामाही परीक्षेत गणिताचा पेपर खूपच कठीण गेल्यामुळे वैष्णवी फार निराश झाली आहे’ हा निरोप आईने बाबांना दूरध्वनीवरून दिला.

प्रश्न आ.
बाबांनी दूरध्वनीवरून बोलणे का पसंत केले नाही?
उत्तर:
बाबांना वैष्णवीशी हितगुज करावेसे वाटले, म्हणून बाबांनी दूरध्वनीवरून बोलणे पसंत केले नाही.

प्रश्न इ.
गणित विषय वैष्णवीचा लाडका होण्यासाठी बाबांनी कोणते उपाय सुचवले आहेत?
उत्तर:
गणित विषय वैष्णवीचा लाडका होण्यासाठी बाबांनी वैष्णवीला सांगितले की, गणिताचा पेपर कठीण गेला, म्हणून गणितानंतर असलेल्या विषयांचे पेपर अवघडच जाणार असे होत नाही ना! मग त्याच त्या गोष्टीचा विचार करत बसल्याने उरलेल्या पेपरवरही त्याचा विपरीत परिणाम होतो. ‘अगं, एखादया विषयात गुण कमी पडले, तर याचा अर्थ आपण आयुष्यात अपयशी झालो असे नाही.

तुला सांगतो, गणिताशी तू मैत्री कर. मग बघ गंमत या विषयाची. तुला मुळीच भीती वाटणार नाही. गणितातील संकल्पना, संबोध, क्रिया तू नीट समजून घे. उदाहरणे सोडवण्याचा चांगला सराव कर. हा विषय लवकरच तुझा लाडका होईल.’ हा उपाय सुचवला.

3. खालील शब्दांचे समानार्थी शब्द लिहा.

प्रश्न 1.
खालील शब्दांचे विरूद्धार्थी शब्द लिहा.

उत्तर:

4. खालील शब्दांचे विरूद्धार्थी शब्द लिहा.

प्रश्न 1.
खालील शब्दांचे विरूद्धार्थी शब्द लिहा.

उत्तर:

5.

प्रश्न अ.

उत्तर:

प्रश्न आ.

उत्तर:

6. सध्याच्या युगात पत्र पाठवण्याची कोणकोणती साधने उपलब्ध आहेत त्यांची यादी करा. 

प्रश्न 1.
सध्याच्या युगात पत्र पाठवण्याची कोणकोणती साधने उपलब्ध आहेत त्यांची यादी करा.
उत्तर:

1. पत्रपेटी
2. टपालगाडी
3. कुरिअर
4. ईमेल
5. विमान

7. दिवाळीच्या सुट्टीत तुम्ही काय काय गंमत करणार त्याची यादी बनवा.

प्रश्न 1.
दिवाळीच्या सुट्टीत तुम्ही काय काय गंमत करणार त्याची यादी बनवा.
उत्तरः

1. प्रथम मी नवीन कपडे विकत घेणार,
2. बाबांना सोबत घेऊन फटाके विकत घेणार.
3. आई बरोबर मामाच्या गावी जाणार.
4. आई व आजी यांना फराळ बनवण्यात मदत करणार.
5. मित्रांबरोबर मोकळ्या अंगणात फटाके वाजवणार.
6. शिक्षकांनी दिलेला गृहपाठ वेळेवर पूर्ण करेन.
7. मित्रांसोबत घराच्या अंगणात मातीचा किल्ला तयार करणार.
8. किल्ल्यावर शिवाजी महाराज व इतर शिपाई यांची मांडणी करणार.

8. तुमच्या मित्राला/मैत्रिणीला पोहण्याच्या स्पर्धेत राज्यातून प्रथम क्रमांक प्राप्त झाला. त्याचे तिचे अभिनंदन करणारा संदेश खालील चौकटीत लिहा.

प्रश्न 1.
तुमच्या मित्राला/मैत्रिणीला पोहण्याच्या स्पर्धेत राज्यातून प्रथम क्रमांक प्राप्त झाला. त्याचे तिचे अभिनंदन करणारा संदेश खालील चौकटीत लिहा.
उत्तर:
प्रिय सुप्रिया, अभिनंदन ! अभिनंदन !! अभिनंदन!!!
तुझा पोहण्याच्या स्पर्धेत राज्यातून प्रथम क्रमांक आला हे ऐकून खूप अभिमान वाटला.
असेच यश तुझ्या वाट्याला पुढे पुढे येवो, हिच ईश्वर चरणी प्रार्थना….

9. अपयश ही यशाची पहिली पायरी आहे.’ यासारखी दोन वाक्ये खालील चौकटीत लिहा. 

प्रश्न 1.
अपयश ही यशाची पहिली पायरी आहे.’ यासारखी दोन वाक्ये खालील चौकटीत लिहा.
उत्तर:
1. सुख आणि दुःख यांना सारखेच सामोरे जावे,
2. संकटांना जो धैर्याने तोंड देतो, तोच जीवनात विजयी होतो.

प्रकल्प: साने गुरुजी यांचे ‘सुंदर पत्रे’ हे पुस्तक मिळवा. वाचा. त्यातील तुम्हांला आवडलेली पत्रे सुरेख अक्षरांत लिहा.

प्रश्न 2.
खालील वाक्यांतील रिकाम्या जागी कंसातील योग्य विशेषणे लिहा.
(टवटवीत, उंच, नवा, शंभर)
(अ) हिमालय ………… पर्वत आहे.
(आ) कंपास घ्यायला आईने मला ……………. रुपये दिले.
(इ) बागेत ………….. फुले आहेत.
(ई) ताईने मला …………..’ सदरा दिला.
उत्तर:
(अ) उंच
(आ) शंभर
(इ) टवटवीत
(ई) नवा

आपण समजून घेऊया.

प्रश्न 3.
खालील तक्ता वाचा. समजून घ्या.

उत्तर:

वाक्ये	क्रियापदे	काळ
1. सुनीताने बोरे खाल्ली.	खाल्ली	भूतकाळ
2. मी क्रिकेटची मॅच पाहीन.	पाहीन	भविष्यकाळ
3. सुधीर पत्र लिहीत आहे.	आहे	वर्तमानकाळ
4. वनिता गोड गाणे गाते.	गाते	वर्तमानकाळ
5. आईने कादंबरी वाचली.	वाचली	भूतकाळ

क्रियापदाच्या रूपावरून वाक्यांतील काळ ओळखता येतो.
काळाचे मुख्य तीन प्रकार आहेत.

1. वर्तमानकाळ
2. भूतकाळ
3. भविष्यकाळ

Marathi Sulabhbharti Class 6 Solutions Chapter 10 बाबांचं पत्र Important Additional Questions and Answers

खालील प्रश्नांची एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
बाबांनी वैष्णवीला कोणत्या विषयाशी मैत्री करायला सांगितले आहे?
उत्तर:
बाबांनी वैष्णवीला गणित विषयाशी मैत्री करायला सांगितले आहे.

प्रश्न 2.
परीक्षेतील गुण किंवा श्रेणी पेक्षा अजून कोणती गोष्ट महत्त्वाची आहे?
उत्तर:
परीक्षेतील गुण किंवा श्रेणी पेक्षा आपल्या आंतरिक गुणांची वाढ करणे हे अधिक महत्त्वाचे आहे.

प्रश्न 3.
स्वत:मधील गुणांची वाढ करण्याकरिता प्रत्येकाने काय केले पाहिजे?
उत्तर:
स्वत:मधील गुणांची वाढ करण्याकरिता प्रत्येकाने एखादी तरी कला जोपासली पाहिजे.

प्रश्न 4.
दिवाळीच्या सुट्टीत बाबा कुठे येणार आहेत?
उत्तर:
दिवाळीच्या सुट्टीत बाबा गावी येणार आहेत.

प्रश्न 5.
गावी येताना बाबा वैष्णवीसाठी काय आणणार आहेत?
उत्तर:
गावी येताना बाबा वैष्णवीसाठी खाऊ आणणार आहेत.

प्रश्न 6.
बाबा गावी येताना वैष्णवीसाठी कोणती पुस्तके आणणार आहेत?
उत्तर:
बाबा गावी येताना वैष्णवीसाठी गोष्टीची पुस्तके आणणार आहेत.

बाबांचं पत्र Summary in Marathi

पाठपरिचय:

हे एक वडिलांनी आपल्या मुलीला लिहिलेले सांत्वनपर पत्र आहे. आपल्या मुलीला गणिताचा पेपर अवघड गेल्यामुळे आलेली | निराशा वडीलांनी अतिशय सहजतेने कशी दूर करण्याचा प्रयत्न केला, त्याचे हे पत्र म्हणजे एक सुंदर उदाहरण आहे.

शब्दार्थ:

1. प्रिय – प्रेमळ (dear)
2. शुभ – मंगलदायक, पवित्र (holy)
3. पुरता – पुरेसा (enough)
4. गुरफटणे – गुंतून राहणे (involve, entangled)
5. निराश – नाराज (disappointed)
6. हितगुज करणे – मनातील गोष्ट सांगणे (to chat)
7. विपरीत – वाईट (bad)
8. संबोध – मूळ संकल्पना (concept)
9. सराव – कृती (practice)
10. लाडका – आवडीचा (favourite)
11. आंतरिक – आतील गुण (internal qualities)
12. उत्तम – अधिक चांगले (very good)
13. नृत्य – नाच (dance)
14. जोपासणे – सांभाळणे (to keep safe, to look after)
15. पुरेपूर – पूर्णपणे (completely)
16. खात्री – विस्वास (belief, trust)
17. भेटीअंती – भेट झाल्यानंतर (after meeting)

वाक्प्रचार व अर्थ:

1. निराश होणे – नाराज होणे.
2. हितगुज करणे – मनातील गोष्ट सांगणे.
3. विपरीत परिणाम होणे – वाईट परिणाम होणे.
4. संधी मिळणे – वाव मिळणे.
5. खात्री असणे – विश्वास असणे.

Balbharti Maharashtra State Board Class 6 English Solutions Chapter 2.3 A Wall Magazine for your Class! Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 6 English Solutions Chapter 2.3 A Wall Magazine for your Class!

Class 6 English Chapter 2.3 A Wall Magazine for your Class! Textbook Questions and Answers

Question 1.
Prepare a notice asking students to contribute towards the school magazine.
Answer:
PVR Public School, Mumbai
Notice
Class Wall Magazine

29th June, 2016

Students of Standard VI are invited to contribute towards the Wall Magazine to be put up in your class. You could get different articles from old newspapers or periodicals. You could also write short stories, poems, jokes, riddles and much more. All materials brought should be handed over to your class representatives. Hurry!! Come up with different ideas and make a unique Wall Magazine in your class.

Question 2.
Ways to plan a Wall Magazine.
Answer:

1. Create a theme – e.g., craft ideas, I need help, recipes, etc.
2. Gather material from students.
3. See which matter would fit the theme.
4. Use creativity in preparing the title.
5. Decide how to arrange the content.
6. Make the wall magazine colourful.
7. Avoid spelling mistakes.
8. Pictures and articles should be put in the right places.

Question 3.
Importance of Team Work
Answer:
A Wall Magazine teaches students how to cordially work in groups, bringing out the best in everyone. It inculcates values such as sharing, tolerance, acceptance, etc.

1. Brings about efficiency
2. Better understanding
3. Unique ideas
4. Brings out the best in each student
5. Makes work easier
6. Makes work fun

Question 4.
List of topics that can be included on a Wall
Answer:

1. Stories
2. Poems
3. Puzzles
4. Riddles
5. Craft ideas
6. Informative articles
7. Jokes I need help
8. Board games
9. Book reviews
10. Quizzes
11. Study tips
12. Health tips
13. Fashion tips
14. Beauty tips
15. Gardening tips
16. Recipes
17. Solve my problem
18. Science comer
19. Photography comer
20. Baby talk

You can add more to the list.

A Wall Magazine for your Class! Summary in English

Introduction:

A wall magazine is a must for every class. It encourages and motivates students to shed their inhibitions and contribute their share of talent towards the magazine. It is a wonderful way to encourage students to read, write and find articles to be put up on the wall magazine. The topics could range from stories, poems, puzzles, riddles, quizzes, games, study tips, health tips, gardening tips, fashion designing, science and recipes. This would be an activity where most students would love to participate.

Balbharti Maharashtra State Board Class 6 English Solutions Chapter 3.7 At the Science Fair Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 6 English Solutions Chapter 3.7 At the Science Fair

Class 6 English Chapter 3.7 At the Science Fair Textbook Questions and Answers

1. Answer the following questions:

Question a.
What two basic rules were followed in the Science Fair?
Answer:
The two basic rules to be followed in the Science Fair were:

1. Everything should be handled by students
2. The entertainment booths and refreshment stalls had to have a scientific base.

Question b.
How early did the preparations for the Science Fair begin?
Answer:
The preparations for the Science Fair began a couple of months in advance.

Question c.
How was the committee formed?
Answer:
A committee of parents and teachers was set up to look after all the work of the fair. Some students representative were also taken on the committee to give them a firsthand experience of managing big programmes.

Question d.
What themes did the committee identify?
Answer:
The themes identified by the committee were – Plant, Animals, Properties of Substances, Energy, Science in our Everyday Life, Latest News from the World of Science and Food and Nutrition.

Question e.
How did the students prepare for their stalls/ presentations?
Answer:
Stalls were allotted to many groups of children. Each group selected a topic/idea from the chosen themes. The young scientists began collecting a lot of information about their topic using their science text book, their school library and the internet. They shared and discussed this information in their groups and decided the exact activity for their stall deciding whether they would build and display a model, give a demonstration, present their project through posters or simply exhibit a collection.

Question f.
What did Mr Gizare appreciate the most?
Answer:
Mr Gizare appreciated the fact that in most of the stalls, visitors could try out the various science experiments and models.

Question g.
What did the Clean Brigade do?
Answer:
The Clean Brigade members made rounds of the Fair spreading the message of cleanliness and they had vowed to keep the school premises spick and span during the Fair.

2. Make charts to show the important points to remember while making –

Question a.
A graphic presentation
Answer:
Graphic Presentation:

• Write to the point so that a visitor may read a chart or poster at a glance.
• Make use of bullet points or bulleted lists.
• Use pictures and diagrams and label them.
• Use pictograms, graphs, pie-charts etc. to show numerical data.
• Plan all your posters, charts properly before you start making them.
• Make a rough ‘mini-copy’ before you begin work on the big, final poster or chart.
• Don’t forget to check your spellings, sentences or other errors in the ‘mini-copy’ itself.
• Use different colours to highlight important features, but use them judiciously.
• If you have used any text, pictures, diagrams, etc. from elsewhere, acknowledge the source.

Question b.
An oral presentation
Answer:

Do’s	Don’ts
a. Keep the oral presentation short and to the point	a. Don’t cross the allotted time
b. Be confident	b. Don’t fidget
c. Rehearse the speech well	c. Don’t use ‘umms’ and ‘errs’
d. Relate to the topics exhibited directly	d. Don’t talk irrelevant things
e. Be ready to answer relevant questions	e. Don’t give irrelevant answers
f. Use visuals or graphics	f. Don’t leave the walls of the stalls empty
g. Point to the relevant graphic or visual while speaking	g. Don’t speak without pointing to visuals or graphics
h. Wear clean and tidy clothes	h. Don’t dress up to show off
i. Be polite and pleasant when you talk to visitors	i. Don’t be rude or fast while talking to visitors
j. Say out if you don’t know an answer	j. Don’t talk everything else other than the answer
k. Smile, it makes others feel nice	k. Don’t keep a grumpy face

3. Relate the themes of the fair to your science text book by writing the relevant chapter numbers under each theme.

Question 1.
Relate the themes of the fair to your science text book by writing the relevant chapter numbers under each theme.
Answer:
To be done by students.

4. Find in your science textbook, the topics of the stalls handled by the students of VI A (Write the page number).

Question 1.
Find in your science textbook, the topics of the stalls handled by the students of VI A (Write the page number).
Answer:
To be done by students.

5. What themes would you like to add to the themes given in this passage?

Question 1.
What themes would you like to add to the themes given in this passage?
Answer:

1. Why does honey crystallize?
2. How to make a lemon battery?
3. Build your own telescope.

6. Imagine you are visiting the Science Fair. What other stalls (apart from the ones mentioned here) are you likely to find there? Try to list at least five more stalls.

Question 1.
Imagine you are visiting the Science Fair. What other stalls (apart from the ones mentioned here) are you likely to find there? Try to list at least five more stalls.
Answer:

1. Use of empty aerated bottles as life belts to save from drowning.
2. Manually rotating a wheel to generate electric energy.
3. Replantation of a tree instead of cutting it down.

7. Using your imagination, and information from other sources, describe anyone stall in detail.

Question 1.
Using your imagination, and information from other sources, describe anyone stall in detail.
Answer:
I visited a stall at the Science Fair. The theme of the stall was ‘Energy’, The experiments shown were to produce electricity at home and the method was very simple, but the part of the experiment was that it was so simple that anyone could try it out themselves at the stall.

• The prize winning project was how to make lemon Battery.
• The aim of the experiment was to make Lemon Battery.

The material used were 2 lemons, Copper wires, 2 large paper chips, 2 coins, a digital clock, scissors and a knife.
Besides the Lemon Battery Projects, there were other projects which focussed on the use of Kinetic Energy, Uses of Potential Energy, Electrostatic Energy, Sound, Food adulteration, Mechanical Energy and Fun with Magnets. Also Charts were put up best with bold writing.

8. Choose a ‘question’ through your own observation. Try to follow the scientific method to find the answer to that question. Take the help of your teacher/parents to set up the experiment.

Question 1.
Choose a ‘question’ through your own observation. Try to follow the scientific method to find the answer to that question. Take the help of your teacher/parents to set up the experiment.
Answer:

9. Visit a library: Find and read the biography of your favourite scientist.

Question 1.
Visit a library: Find and read the biography of your favourite scientist.

At the Science Fair Summary in English

Introduction:

Science Fair is an opportunity for students to apply the scientific method to conduct independent research. The result is presented in a schoolwide science fair, where the student’s efforts are displayed, where students are questioned too. Students are helped by teachers and parents. They have to follow guidelines and be thoroughly prepared to answer any questions put across by visitors, regarding their topic.

Glossary:

1. basic (adj) – necessary
2. volunteered (v) – to do or offer to do something
3. allotted (v) – to distribute, to assign
4. themes (n) – an idea
5. graphic (adj) (n) – a drawing or a picture
6. inaugurated (adj) – marking the beginning of a venture
7. adulteration (n) – mixing other matter of inferior quality with food or drink which is to be sold

Balbharti Maharashtra State Board Class 6 English Solutions Chapter 3.6 The Merchant of Venice Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 6 English Solutions Chapter 3.6 The Merchant of Venice

Class 6 English Chapter 3.6 The Merchant of Venice Textbook Questions and Answers

1. Say whether the following statements are true or false.

Question a.
The merchant ships brought spices and other treasures from India and other countries to Italy.
Answer:
True

Question b.
Antonio had gone on a long voyage.
Answer:
False

Question c.
Bassanio was very rich.
Answer:
False

Question d.
Portia had many brothers and sisters.
Answer:
False

Question e.
Portia’s suitors chose the gold and silver caskets.
Answer:
True

Question f.
Bassanio borrowed money from Shylock in Antonio’s name.
Answer:
True

Question g.
Shylock was not at all generous.
Answer:
True

Question h.
Shy lock demanded a pound of Antonio’s flesh.
Answer:
True

Question i.
Portia saved Antonia in the court of law.
Answer:
True

Question j.
Antonio’s ships were lost at sea.
Answer:
False

2. Write a few lines about each character.

Question 1.
Antonio:
Answer:
Antonio was a rich merchant who lived in the prosperous city of Venice in Italy. He sent his ships to faraway countries bringing back spices and other treasures, thus making a lot of profit. He was a kind man with many friends. His best friend was Bassanio, for whom he was even ready to stake his life.

Question 2.
Bassanio:
Answer:
Bassanio was a young and handsome nobleman with no money. He wanted to marry Portia. He had to go to Belmont to try his luck to marry Portia. He won Portia’s hand in marriage.

Question 3.
Portia:
Answer:
Portia was a beautiful and intelligent woman. She was the only daughter of a very wealthy man. Her father had died leaving her a large estate. Her father had written a will on how Portia’s husband had to be selected. Portia happily married Bassanio in accordance with her father’s will.

Question 4.
Shylock:
Answer:
Shylock was a Jewish moneylender. He had a lot of money. He was not a generous person. Money was all that he cared for. He did not like Antonio and wanted to harm him. He got a chance to do so when Antonio went to him to borrow money for Bassanio. He readily gave the money but with a strange condition which was very cruel and inhuman.

3. Write the following in short:

Question 1.
The story of the three caskets
Answer:
Portia’s father, a very wealthy man died leaving her a large estate. Her father had prepared a will in which he had written how her husband should be selected. He had to choose between three caskets – one of gold, one of silver and . one of lead. Each had something written on it and a message inside the box. The one who took the right casket which was the lead casket won Portia’s hand in marriage.

Question 2.
What the young lawyer pleaded?
Answer:
Antonio was taken to court by Shylock to demand and fulfill his strange and cruel condition. If the condition was fulfilled, Antonio would lose his life. A lawyer entered the court to fight Antonio’s case. The lawyer requested Shylock to show mercy though the law was on his side.

The lawyer pleaded that mercy is a quality of God. He further said that when a person shows mercy to someone, both are blessed. He said that mercy was more valuable than a king’s crown. All the pleadings of the young lawyer did not have any effect on Shylock who stuck to his inhuman condition of wanting a pound of Antonio’s flesh.

Question 3.
The events at the court
Answer:
When Antonio was taken to court by Shylock to get his inhuman demand fulfilled, the Duke who liked Antonio felt sorry for him. Portia asked Bassanio to pay Shylock double the amount which Shylock refused. Everyone in the court considered Shylock’s demand to be inhuman.

The Duke asked Shylock to show mercy but Shylock refused. A young lawyer entered the court to fight Antonio’s case. This was the turning point. The lawyer fought for Antonio very cleverly and helped him get out of the inhuman condition.

4. Write the conditions that Portia put down to warn Shylock.

Question 1.
Write the conditions that Portia put down to warn Shylock.
Answer:
The young lawyer fighting Antonio’s case asked Shylock to show mercy. Shylock was adamant and stuck to the bond saying that all he wanted was a pound of Antonio’s flesh. The lawyer then cleverly allowed Shylock to take Antonio’s pound of flesh. The lawyer warned the Jew that while doing so, he should not shed even one drop of Antonio’s blood. He also warned Shylock that he should cut exactly one pound of flesh – nothing less and nothing more, according to the bond.

5. Find four words ending with ‘-ous’ from the story. Can you add three more words ending with ‘-ous’ to this list?

Question 1.
Find four words ending with ‘-ous’ from the story. Can you add three more words ending with ‘-ous’ to this list?
Answer:

1. prosperous
2. generous
3. monstrous
4. jealous

6. Read the following words. Write the words that are combined to make these words. Add ten more to the list on your own.

Question 1.
Read the following words. Write the words that are combined to make these words.

1. faraway
2. nobleman
3. whoever
4. moneylender
5. sometimes

Add ten more words to the list on your own. Each of the component words must be meaningful.
Answer:

1. faraway – far, away
2. nobleman – noble, man
3. whoever – who, ever
4. moneylender – money, lender
5. sometimes – some, times

7. Read the following chains of words:

Question 1.
Read the following chains of words:
Answer:

1. fortune – fortunate – fortunately – unfortunately
2. know knowing – knowingly – unknowingly
3. amaze – amazing – amazingly
4. possible – impossible – impossibly

8. A letter or group of letters added to the front of a word to change its meaning and make a new word is called a prefix.
Examples: fortunately – unfortunately, agree – disagree, possible – impossible, human – inhuman, legal – illegal
Add proper prefixes to the following words to make new words:

1. kind
2. intelligent
3. advantage
4. happy
5. allow
6. safe

Answer:

1. kind – unkind
2. intelligent – unintelligent
3. advantage – disadvantage
4. happy – unhappy
5. allow – disallow
6. safe -unsafe

9. Find at least three sentences in the story which have modal verbs.

Question 1.
Portia’s husband should be selected.
Answer:
should-modal

Question 2.
Whoever chooses me, must give and hazard all he has.
Answer:
must-modal

Question 3.
Shylock would cut off a pound of Antonio’s flesh.
Answer:
would-modal

Question 3.
He was very happy that Antonio would not be able to pay the money.
Answer:
would – modal

Question 4.
But what could he do?
Answer:
could – modal

10. Visit a library. Read other tales by Shakespeare, for example, Julius Caesar, As You Like It, Macbeth and The Tempest.

11. Hold a mock trial for any one of the following offences. There should be a complainant, a defendant, and lawyers to argue that case on behalf of them. The whole class can vote to pass the judgement. On what occasions will you plead for justice? What punishment will you suggest? When will you plead for mercy?
a. A very poor and honest servant has broken a vase while cleaning it. The vase was valuable and the employer liked it very much.
b. A poor man stole some ornaments from a rich girl.
c. A young man was injured in a road accident due to another man’s careless driving.

Class 6 English Chapter 3.6 The Merchant of Venice Additional Important Questions and Answers

Answer the following questions in one or two sentences.

Question 1.
Where did Antonio live?
Answer:
Antonio lived in Venice, a prosperous city in Italy.

Question 2.
What did the ships of adventurous merchants bring back?
Answer:
The ships of adventurous merchants brought back spices and other treasures from India and other countries.

Question 3.
What made the merchants rich?
Answer:
The merchants sold the merchandise brought back from other countries in Europe and made a lot of profit, thus making them rich.

Question 4.
Who was Bassanio?
Answer:
Bassanio was a young and handsome nobleman, who had no money.

Question 5.
What had the suitors of Portia to choose between?
Answer:
Portia’s suitors had to choose between three caskets – one of gold, one of silver and one of lead.

Question 6.
What was written on the gold casket?
Answer:
‘Whoever chooses me shall gain what men desire’ was written on the gold casket.

Question 7.
What was written on the silver casket?
Answer:
‘Whoever chooses me shall get as much as he deserves’, was written on the silver casket.

Question 8.
What was written on the casket of lead?
Answer:
‘Whoever chooses me must give and hazard all he has’, was written on the casket of lead.

Question 9.
Who chose the gold casket?
Answer:
The Prince of Morocco chose the gold casket.

Question 10.
What was the message on the gold casket?
Answer:
The message on the gold casket was, ‘All that glitters is not gold’.

Question 11.
Who was Shylock?
Answer:
Shylock was a Jewish moneylender.

Question 12.
Why did Shylock dislike Antonio?
Answer:
Shylock disliked Antonio because he sometimes lent money to people without charging any interest on it.

Question 13.
What was the strange condition Shylock put to Antonio?
Answer:
The strange condition Shylock put to Antonio was that if Antonio failed to return the money he borrowed from Shylock within three months, he would cut a pound of Antonio’s flesh.

Question 14.
What news made Shylock happy? Why?
Answer:
The news that Antonio had lost his ships made Shylock happy. He was very happy because he was sure that Antonio would not be able to repay the money he had borrowed from Shylock.

Question 15.
Why was Antonio unable to avoid Shylock’s strange condition?
Answer:
Antonio was unable to avoid Shylock’s strange condition because Antonio had written a bond to that effect.

Question 16.
What did Portia tell Bassanio to do to save Antonio?
Answer:
Portia told Bassanio to pay Shylock twice the amount to save Antonio.

Question 17.
Why did Shylock want revenge?
Answer:
Shylock wanted revenge because he felt that Antonio and the others had treated him badly before.

Question 18.
What was mercy more valuable than?
Answer:
Mercy was more valuable than a king’s crown.

Question 19.
What did the lawyer warn Shylock while cutting off Antonio’s flesh?
Answer:
The lawyer warned Shylock that while cutting off the flesh, Shylock should not shed even one drop of Antonio’s blood. The lawyer also told Shylock that he should cut exactly one pound of flesh – nothing less and nothing more.

Question 20.
How was Antonio’s life saved?
Answer:
When Shylock realised that he could not do what the young lawyer had asked him to do, he accepted defeat and thus Antonio’s life was saved.

Question 21.
Why do you think Portia’s father prepared such a will?
Answer:
Portia was the only daughter of a wealthy man. Her father had died leaving Portia all his fortune and estate. He knew that Portia being alone could be cheated and would lose her wealth and property. So in order that Portia would get a good husband, Portia’s father made his will in this manner.

Reading Skills, Vocabulary and Grammar.

Question 1.
Write 3 sentences about Antonio.
Answer:
Antonia was a rich merchant of Venice, a prosperous city in Italy. He sent his ships to faraway countries bringing back spices and other treasures, thus making a lot of profit. He was a kind man with many friends. Bassanio was his best friend for whom he was ready even to stake his life.

Question 2.
When were sea voyages dangerous?
Answer:
Sea voyages were dangerous about five hundred years ago.

Question 3.
What was Antonio waiting for? Why?
Answer:
Antonio was waiting for his ships to return with merchandise. He was waiting for the ships because he had put almost all his money in the ships.

Question 4.
Antonio was a kind man. (Change into a negative sentence)
Answer:
Antonio was not an unkind man. OR Antonio was not a cruel man.

Question 5.
Give the antonyms of:
Answer:
a. dangerous × harmless, safe
b. kind × unkind

Question 6.
What are the qualities you would like in your best friend?
Answer:
A friend is one who is kind and good natured. He/She must be approachable so that I can tell him/ her my problems without being judgmental about me. I must feel free to confide all my happy as well as sad moments with him/ her. A best friend is one who makes you laugh a little louder, smile a little brighter and live a little better. These are the qualities I would like in my best friend.

Language Study.

Question 1.
Find four words ending with ‘-ous’ from the story. Add some more of your own words ending with ‘-ous’ to this list.
Answer:

1. dangerous
2. advantageous
3. wondrous
4. treacherous
5. mountainous

Question 2.
Read the following words. Write the words that are combined to make these words. Add ten more to the list on your own.
Answer:

1. cupboard – cup, board
2. careless – care, less
3. painless – pain, less
4. comfortable – comfort, able
5. handsome – hand, some
6. forward – for, ward
7. photograph – photo, graph
8. strawberry – straw, berry
9. pineapple – pine, apple
10. anywhere – any, where

Question 3.
Read the following chains of words:
Answer:
1. taste – tasty – tasteful – tastefully
2. fashion – fashionable – unfashionable – fashionably – unfashionably

Do as directed:

Question 1.
Bassanio was a young and handsome nobleman. (Name the word class of the underlined word)
Answer:
young – adjective

Question 2.
He had no money. (Add a question tag)
Answer:
He had no money, hadn’t he?

Question 3.
They made a lot of profit. (Identify the kind of sentence)
Answer:
Assertive/Declarative – Affirmative

Question 4.
Antonio was waiting for his ships.
a. Pick out the verb and state its tense.
b. Pick out the auxiliary (helping) verb from the sentence
Answer:
a. was waiting – past continuous tense
b. was – auxiliary verb

The Merchant of Venice Summary in English

‘The Merchant of Venice’ written by William Shakespeare is a comical play. The story of the play revolves around Antonio, the rich merchant of Venice, his best friend Bassanio who wanted to marry Portia, the beautiful and intelligent daughter of a wealthy man but had no money to reach Belmont where Portia lived. Shylock, the Jewish moneylender who wanted a pound of Antonio’s flesh in exchange of the money he lent to Bassanio. In the court, Portia disguises as a man and fights Antonio’s case which ends on a happy note.

Introduction:

The play highlights the fact that love is more important than money and mercy is preferable to revenge and love lasts forever.

Glossary:

1. prosperous (ad)) – to be successful
2. adventurous (ad)) – willing to incur risks
3. merchandise (n) – commodities offered for sale
4. will (n) – a legal document stating one’s intent concerning the disposal of one’s property after death
5. casket (n) – a little box, e.g., for jewelry
6. hazard (v) – to risk something or put it in danger
7. generous (adj) – willing to give and share
8. adamant (adj) – firm, determined
9. inhuman (adj) – something relating to cruelty, uncivilized
10. tragic (adj) – causing great sadness or suffering

Balbharti Maharashtra State Board Class 6 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 12 चंद्रावरची शाळा Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 6 Marathi Solutions Chapter 12 चंद्रावरची शाळा(कविता)

Marathi Sulabhbharti Class 6 Solutions Chapter 12 चंद्रावरची शाळा Textbook Questions and Answers

1. एका वाक्यात उत्तर लिहा.

प्रश्न अ.
चंद्रावरती शाळा कोणत्या शतकात भरेल ?
उत्तर:
चंद्रावरती शाळा एकविसाव्या शतकात भरेल.

प्रश्न आ.
चंद्रावरच्या शाळेत जाताना कशाचे ओझे नसेल?
उत्तर:
चंद्रावरच्या शाळेत जाताना दप्तराचे ओझे नसेल.

प्रश्न इ.
चंद्रावरच्या शाळेत कशाची कटकट राहणार नाही ?
उत्तर:
चंद्रावरच्या शाळेत भाजी पोळीच्या डब्याची कटकट राहणार नाही.

प्रश्न ई.
चंद्रावरच्या शाळेत अभ्यास कसा करावा लागेल?
उत्तर:
चंद्रावरच्या शाळेत फक्त बटणे दाबायचाच अभ्यास करावा लागेल.

2. दोन-तीन वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न अ.
चंद्रावरच्या शाळेत पास केव्हा केले जाते?
उत्तर:
चंद्रावरच्या शाळेत खडू व फळा नाही. दप्तराचे ओझे मुलांच्या पाठीवर नाही. बटणे दाबायची एवढाच फक्त तिथे अभ्यास असतो. बटणे दाबून अभ्यास केला की तिथेच पास केले जाते.

प्रश्न आ.
चंद्रावरच्या शाळेत चांदण्यांशीच का खेळावे लागणार आहे?
उत्तर:
शाळेत गेल्यावर जसे खेळाचे साहित्य असते, खेळण्यासाठी मैदान असते. त्याप्रमाणे चंद्रावर कोणत्याही प्रकारचे खेळाचे साहित्य नसणार. तेथे फक्त चांदण्याच काय त्या खेळण्यासाठी उपलब्ध असणार म्हणून चंद्रावरच्या शाळेत मुलांना चांदण्यांशीच खेळावे लागणार आहे.

3. योग्य कारण शोधून उत्तर लिहा.

प्रश्न 1.
चंद्रावरच्या शाळेत जाताना ऑक्सिजनचा सिलिंडर न्यावा लागेल कारण ………………….
(अ) दप्तराऐवजी सिलिंडर न्यावा हा नियम असल्यामुळे.
(आ) चंद्रावरती प्राणवायूचे प्रमाण कमी असल्यामुळे.
(इ) सिलिंडर नेला तर शाळेत येऊ देतात म्हणून.
उत्तर:
(आ) चंद्रावरती प्राणवायूचे प्रमाण कमी असल्यामुळे.

प्रश्न 2.
चंद्रावर एक उडी मारताच तरंगत राहतात कारण ……………………
(अ) शिक्षक अशीच पी.टी. शिकवतात.
(आ) विदयार्थ्याचे वजन कमी असते म्हणून तरंगतात.
(इ) चंद्रावर गेल्यावर गुरुत्वाकर्षण कमी होते म्हणून तरंगतात.
उत्तर:
(इ) चंद्रावर गेल्यावर गुरुत्वाकर्षण कमी होते म्हणून तरंगतात.

4. शब्दातील शेवटचे अक्षर सारखे येणारे शब्द कवितेतून शोधा व लिहा.

प्रश्न 1.
शब्दातील शेवटचे अक्षर सारखे येणारे शब्द कवितेतून शोधा व लिहा. उदा., भरेल – नसेल
उत्तर:

1. शाळा – फळा
2. मुले – खुले
3. कटकट – पटपट
4. पहाल – राल
5. अभ्यास – पास

5. ‘पटपट’ यासारखे शब्द लिहा.

प्रश्न 1.
‘पटपट’ यासारखे शब्द लिहा.
उत्तर:

1. कटकट
2. धडधड
3. चटचट
4. बडबड
5. वटवट
6. खटपट
7. चटपट
8. कळकळ
9. तळमळ
10. चळवळ इ.

6. कवितेत आलेले इंग्रजी शब्द शोधून यादी करा.

प्रश्न 1.
कवितेत आलेले इंग्रजी शब्द शोधून यादी करा.
उत्तर:

1. ऑक्सिजन
2. सिलिंडर
3. पी. टी
4. बटण
5. पास

7. तुम्ही डब्यात रोज कोणकोणते पदार्थ नेता? त्याची नावे लिहा.

प्रश्न 1.
तुम्ही डब्यात रोज कोणकोणते पदार्थ नेता? त्याची नावे लिहा.
उत्तर:

1. पोळी – भाजी
2. पाव – भाजी
3. बिस्किटे
4. केचप – पाव
5. कांदेपोहे
6. उपमा
7. पराठे
8. वाटाण्याची उसळ
9. चण्याची उसळ
10. वडापाव इ.

8. कोणते पदार्थ डब्यात आणायचे नाहीत असे शिक्षक तुम्हाला वारंवार सांगतात? का ते लिहा.

प्रश्न 1.
कोणते पदार्थ डब्यात आणायचे नाहीत असे शिक्षक तुम्हाला वारंवार सांगतात? का ते लिहा.
उत्तर:
तिखट, चमचमीत पदार्थ खाऊ नका, असे शिक्षक नेहमी सांगत असतात. कारण तिखट व चमचमीत पदार्थ खाल्ले की, आपली प्रकृती बिघडते. अपचन होणे, ढेकर येणे यासारखे आजार होतात. मग शाळेत आपली अनुपस्थिती होते. आपण शाळेत गैरहजर राहतो. मग त्याचा परिणाम अभ्यासावर होतो. तेव्हा आपण शाळेत वडापाव, समोसे वगैरे सारखे पदार्थ आणू नयेत असे शिक्षक नेहमी सांगत असतात.

9. चंद्रावरच्या शाळेत तुम्ही शिकत आहात. तुम्हाला ‘पृथ्वीचे वर्णन करायला सांगितले आहे. कल्पना करा व लिहा.

प्रश्न 1.
उपक्रम: चंद्रावरच्या शाळेचे चित्र तुमच्या कल्पनेने काढून रंगवा.
प्रकल्प: चंद्रावरच्या पाच कविता मिळवा व संग्रह करा.
उत्तर:
चंद्रावरच्या शाळेत कोणत्याही सुख-सुविधा नसणार आहेत. त्या सर्व पृथ्वीवरील शाळेतच असतात. या सर्व सुविधा
पृथ्वीवरच्या शाळेत असणे याचे कारण पृथ्वीवरचा अजब, सुंदर, रमणीय व विलोभनीय परिसर होय. पृथ्वीवरचा निसर्ग आहेच असा! तिथे वाहणारी थंड, शीतल हवा आहे, पाणी आहे. मोकळा सूर्यप्रकाश आहे. त्यामुळे चंद्रापेक्षा पृथ्वीवर सजीव सृष्टीला अतिशय पोषक असेच वातावरण असल्यामुळे पृथ्वी कशी नव्या नवरीने हिरवा शालू नेसून सजून यावी अशीच वाटते. त्यामुळे मला चंद्रावरच्या शाळेपेक्षा पृथ्वीवरच्या शाळेतच शिकायला खूप आवडेल.

प्रश्न 2.
खालील वाक्ये वाचा.

प्रश्न अ.
गणेश आईला म्हणाला मी कधीही चुकीचे वागणार नाही.
उत्तर:
गणेश आईला म्हणाला, “मी कधीही चुकीचे वागणार नाही.”

प्रश्न आ.
ताई दादाला म्हणाली मला उदया शाळेला सोडशील का? बोलणाऱ्याच्या तोंडचे शब्द दाखवण्याकरता ” – ” असे दुहेरी अवतरणचिन्ह वापरले जाते.
उत्तर:
ताई दादाला म्हणाली, “मला उदया शाळेला सोडशील का?”

Class 6 Marathi Chapter 12 चंद्रावरची शाळा Additional Important Questions and Answers

खाली दिलेल्या कवितेच्या ओळी पूर्ण करा.

प्रश्न 1.
एकविसाव्या शतकात भरेल …………………
………………… खडू आणि फळा
उत्तर:
चंद्रावरती शाळा, चंद्रावरच्या शाळेत नसेल

प्रश्न 2.
पी.टी. चा तास
……………….. तसेच तरंगत रहाल.
उत्तर:
कसा होतो ते पहाल, एक उडी मारताच

प्रश्न 3.
अशी असेल भारी ………………….
……………………. चांदण्यांशीच खेळा.
उत्तर:
चंद्रावरची शाळा, चंद्रावरच्या शाळेत फक्त

खालील प्रश्नांची एक-दोन वाक्यांत उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
चंद्रावरच्या शाळेत कोणत्या गोष्टी नसणार आहेत?
उत्तर:
चंद्रावरच्या शाळेत ‘खडू’ आणि ‘फळा’ या दोन गोष्टी नसणार आहेत.

प्रश्न 2.
चंद्रावरती मुले कशातून शाळेत जाणार आहेत?
उत्तर:
चंद्रावरती मुले छोट्या छोट्या यानांतून शाळेत जाणार आहेत.

प्रश्न 3.
शाळेचे दार कधी खुले होईल?
उत्तर:
बटण दाबताच शाळेचे दार खुले होईल.

प्रश्न 4.
पी.टी.च्या तासाला काय होईल?
उत्तर:
पी.टीच्या तासाला एक उडी मारताच मुले तशीच तरंगत राहतील.

प्रश्न 5.
चंद्रावरच्या शाळेत फक्त कोणासोबत खेळता येईल?
उत्तर:
चंद्रावरच्या शाळेत फक्त चांदण्यांशीच खेळता येईल.

प्रश्न 6.
‘चंद्रावरची शाळा’ या कवितेच्या कवयित्रीचे नाव काय आहे?
उत्तर:
‘चंद्रावरची शाळा’ या कवितेच्या कवयित्रीचे नाव ‘चारूता पेंढरकर’ आहे.

खालील प्रश्नांची दोन-तीन वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
चंद्रावरच्या शाळेत कोणकोणत्या गोष्टी नसणार आहेत?
उत्तर:
चंद्रावरच्या शाळेत खडू आणि फळा नसणार आहे. तेथील शाळेच्या दारांना कडी व कुलूप नसणार आहे. मुलांच्या पाठीवर दप्तराचे ओझे नसणार आहे. भाजी-पोळीच्या डब्याची कटकट तेथे नसणार आहे. तेथे तासन् तास बसून करण्याचा अभ्यास नसणार आहे. तेथील शाळेत कोणत्याच प्रकारची
खेळाची साधनं नसणार आहेत.

व्याकरण व भाषाभ्यास.

प्रश्न 1.
खालील शब्दांचे समानार्थी शब्द लिहा.

1. शतक
2. शाळा
3. फळा
4. बटण
5. दार.
6. ओझे
7. पोळी
8. कटकट
9. अभ्यास
10. पास
11. भारी
12. चंद्र

उत्तरः

1. शंभर
2. विद्यालय
3. श्यामपटल
4. कळ
5. दरवाजा
6. भार
7. चपाती
8. त्रास
9. सराव
10. उत्तीर्ण
11. चांगली
12. शशी

खालील वाक्यांत दुहेरी अवतरण चिन्हांचा वापर करून लिहा.

प्रश्न 1.
मला माहीत नाही बाळ आई म्हणायची.
उत्तर:
“मला माहीत नाही बाळ.” आई म्हणायची.

चंद्रावरची शाळा Summary in Marathi

काव्यपरिचयः

एकविसावे शतक हे विज्ञानाचे शतक म्हणून ओळखले जाते. या शतकात विज्ञानाने खूप प्रगती केली व माणूस चंद्रावरती जाऊन पोहोचला. शाळेतील मुलांनासुद्धा चंद्राविषयी माहिती मिळाली. परंतु चंद्रावरच्या शाळेत कोणत्या गोष्टी नसतील याचे सुंदर वर्णन या कवितेत कवयित्रीने केले आहे. व चंद्रावरची व पृथ्वीवरच्या शाळेची तुलना केली आहे.

शब्दार्थ:

1. चंद्र – चांदोबा (moon)
2. शतक – शंभर (hundred)
3. छोट्या – लहान (small)
4. खुलणे – उघडणे (open)
5. दप्तर – (school bag)
6. ओझे – वजन, भार (weight)
7. न्यावा – नेणे (to carry)
8. यान – अवकाशातून प्रवास करणारे सुसज्ज वाहन (spacecraft)
9. गोळी – (tablet)
10. पटपट – झटपट (hurry)
11. पी.टी. – शारीरिक शिक्षण (physical training)
12. पाहणे – बघणे (to see)
13. तरंगणे – अधांतरी राहणे (to float)
14. भारी – चांगली (good)
15. चांदण्या – चमकणारे छोटे तारे (stars)

Balbharti Maharashtra State Board Class 6 English Solutions Chapter 3.4 Sushruta Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 6 English Solutions Chapter 3.4 Sushruta

Class 6 English Chapter 3.4 Sushruta Textbook Questions and Answers

1. Answer the following questions:

Question a.
Who was Sushruta?
Answer:
Sushruta was a bright student of veterinary medicine.

Question b.
Who was Shalihotra?
Answer:
Shalihotra was Sushruta’s teacher.

Question c.
What question did Shalihotra ask to test Sushruta?
Answer:
The question Shalihotra asked to test Sushruta was, ‘What all would be needed to perform a surgery on a wonderful horse?’

Question d.
How long a period did Shalihotra allow to find the missing things?
Answer:
Shalihotra gave Sushruta a week to find the missing things.

Question e.
How did Sushruta find the missing things? (Select appropriate answer)
1. By reading several books
2. By consulting his friends
3. By observing his teacher carefully and thinking about what he did
4. By meditating
Answer:
By observing his teacher carefully and thinking about what he did.

Question f.
Who erected the first known veterinary hospitals of the world?
Answer:
The great Emperor Ashoka erected the first known veterinary hospital of the world.

2. What were the three things that Sushruta discovered?

Question 1.
What were the three things that Sushruta discovered?
Answer:
The three things that Sushruta discovered was that, a good veterinarian should have

1. an eagle’s eye
2. a lion’s heart
3. a mother’s touch

3. Explain the meaning of the following phrases:
(a) An eagle’s eye, (b) A lion’s heart, (c) A mother’s touch.

Question 1.
3. Explain the meaning of the following phrases:
(a) An eagle’s eye, (b) A lion’s heart, (c) A mother’s touch.
Answer:
a. an eagle’s eye – a close watch, observe keenly The tigress watched her cubs with an eagle’s eye to keep them away from danger.
b. a lion’s heart – someone who is very brave The Indian soldiers fought with a lion’s heart and won.
c. a mother’s touch – tender, loving, caring touch I am not scared of my dentist because he has got a mother’s touch in all that he does.

4. Narrate the story of Susharuta in your own words.

Question 1.
Narrate the story of Susharuta in your own words.
Answer:
Susharuta was an Indian Ayurvedic physician who known as the ‘Father of India medicine’ or ‘Father of surgery’. He also is a veterinary doctor and famous in veterinary science of India. Sushruta had a great knowledge about the treatment of animals. Through Shalihotra gained all the knowledge of surgery from Sushruta. Sushruta was also an good teacher who teacher about surgery to many others. Three things found by Sushruta before operating the horse, these were –

• ‘A good veterinarian should have an eagle’s eye.
• ‘A good veterinarian should have a lion’s heart.’
• ‘A good veterinarian should have a mother’s touch too.’
• Sushruta transformed the view of veterinary sciences.

5. Write short notes on the following:

Question a.
Veterinary Science in ancient India
Answer:
Veterinary therapy developed very early in India. Based on the Ayurveda, Indian veterinary medicine is known for its specialised literature, which provides information on ancient methods of preventing and treating diseases of animals. Shalihotra, the founder of veterinary medicine, has been attributed the oldest existing veterinary texta treatise entitled ‘Asvayurveda Siddhanta’.

Question b.
Care of animals in the regime of Emperor Ashoka.
Answer:
The great Emperor Ashoka erected the first known veterinary hospitals of the world. Giving the animals general tonics and stimulants was practiced in order to ensure good mental and physical health. Prevention of the occurrence of diseases was also given importance. Cleanliness of animals, maintenance of stalls and stables, quality of food, disadvantages of overfeeding were also looked after during the regime of Emperor Ashoka.

Question c.
Utilization of animal by-products in the ancient world.
Answer:
Utilization of animal by-products was also done wisely by our ancestors. Conversion of milk into butter, ghee, curd, khoa, etc., was practiced. Chicken for its meat and sheep for its wool were also utilized in the ancient world.

6. Form pairs. Complete the following table through discussions.

Question 1.
Form pairs. Complete the following table through discussions.

Answer:

	Quality	Reasons
Housewife	Loving, caring, organised, cheerful	Should be proud for the well-being and warmth of the family
Sportsman	Sporting, team spirit, confident, accept defeat with a smile	Should not be proud, accept defeat in the right spirit
Artist	Should have an aesthetic mind	Should be able to express his feelings through art
Singer	Have a good voice modulation	Should be able to enthrall the audience
Author	Good writer, convey messages through writings	Young and old should be able to learn and love reading
Umpire	Should be knowledgeable, observant and impartial	Should take the right decision to be fearless
Actor	Should know the art of acting naturally	Should be a good entertainer
Scientist	Discover science which is useful to mankind	Should be an asset to the society

7. Note these pairs of words: care-carefully, equal-equally.
Here we see that the letters ‘-ly’ are added at the end of the word to make another word. A letter or group of letters added at the end of a word to make another word is called a suffix.
(a) Use the suffix ‘-ly’ to make other words from the following:
subsequent, frequent, wise, immense, beautiful
(b) Find two examples each, of the words made by using the following suffixes.
-ness, -er, -let, -ful, -tion/sion, -y

Question a.
Use the suffix ‘-ly’ to make other words from the following:
subsequent, frequent, wise, immense, beautiful
Answer:

• subsequent – subsequently
• frequent – frequently
• wise – wisely
• immense – immensely
• beautiful – beautifully

Question b.
Find two examples each, of the words made by using the following suffixes.
-ness, -er, -let, -ful, -tion/sion, -y
Answer:

• ness – awareness, cleanliness
• er – recover, career
• ful – wonderful, sorrowful, painful
• tion/sion – information, cultivation, profession
• y – quickly, carefully, equally, veterinary
• let – booklet, armlet, leaflet, owlet

8. Frame questions beginning with the following words, based on the above passage.
Who, What, Where, When, How, Why (One question each)

Question 1.
Who
Answer:
Who are veterinarians?

Question 2.
What
Answer:
What did Nakula write?

Question 3.
Where
Answer:
Where did Emperor Ashoka arrange for cultivation of herbal medicines for men and animals?

Question 4.
When
Answer:
When did veterinary therapy develop in India?

Question 5.
How
Answer:
How did Shalihotra treat animals?

Question 6.
Why
Answer:
Why did veterinarians start accompanying armies?

9. Visit a library: Find more information/stories about scholars of the ancient world – Aryabhatta, Bhaskaracharya, Varah Mihir, Charak, Nagarjuna, Jeevak.

Question 1.
Visit a library: Find more information/stories about scholars of the ancient world – Aryabhatta, Bhaskaracharya, Varah Mihir, Charak, Nagarjuna, Jeevak.

Class 6 English Chapter 3.4 Sushruta Important Questions and Answers

Reading Skills, Vocabulary and Grammar

Read the extract and do the given activities.

Question 1.
State whether the following statements are true or false.
a. Veterinary Sciences is a chosen career nowadays.
b. Utilisation of animal by-products was practiced in the ancient world.
Answer:
a. False
b. True

Question 2.
Why is veterinary sciences not a chosen career?
Answer:
Veterinary sciences is not a chosen career because of lack of awareness.

Question 3.
What kind of veterinarians does India need?
Answer:
India needs veterinarians who empathize with animals and give their cent percent to the profession.

Question 4.
Pick out two Indian words from the extract.
Answer:
Ghee, khoa

Question 5.
Give verb forms of:

1. conversion
2. knowledge
3. utilisation,
4. profession

Answer:

1. convert
2. know
3. utilise
4. profess

Question 6.
Write the antonyms of by using a prefix.

1. utilisation
2. common
3. awareness
4. wisely

Answer:

1. unutilisation
2. uncommon
3. unawareness
4. unwisely

Personal response:

Question 1.
What would you like to take up as a profession when you grow up?
Answer:
I would like to become a veterinarian when I grow up basically because I love animals. I would like to do something in this field which is necessary because animals are dumb creatures and cannot vocalise their problems. I would love to make life easy for animals.

Language Study

Vocabulary and Wordplay

Question 1.
List all the words related to surgery from the passage.
Answer:
Instruments, medicine, dressing of wounds bandaging of fractures, specialist. Now you add more to the list.

Question 2.
List words related to milk from the lesson.
Answer:
Milk – ghee, butter, curds, khoa

Question 3.
A letter or group of letters added at the end of a word, to make another word is called a suffix.
e.g.: care – carefully; equal – equally
(a) Use the suffix ‘-ly’ to make other words from the following.

• hungry – hungrily
• greedy – greedily
• slow – slowly
• haste – hastily
• quick – quickly

(b) Find two examples of each of the words made by using the following suffixes.

• ist – specialist, activist
• ance – maintenance, importance

Sushruta Summary in English

Part 1 of Sushruta talks about Sushruta, a bright veterinary student and his teacher Shalihotra, who decided to test him. Shalihotra asked Sushruta to list down the equipments which are needed to perform a surgery. Sushruta had everything right but missed on three things, which he found out through careful observation of his teacher.

Part 2 acquaints us with veterinary therapy which developed very early in India and how it was used by great kings like Chandra Gupta Maurya and Emperor Ashoka to treat their animals accompanying their armies and cattle as well. Animal by-products were used by our ancestors. Indians need to be made more aware of veterinary sciences as a career which is the need of the hour.

Introduction:

Sushruta was an ancient Indian physician known as the main author of Sushruta Samhita, a text on medicine and surgery. He is known as the ‘Founding Father of Surgery’. His teacher Shalihotra, was the founder of veterinary medicine (around 2350 BCE). A treatise entitled ‘Asvayurveda Siddhanta’ (complete Ayurvedic system for horses) is attributed to Shalihotra. Nakula, one of the Pandavas has written ‘Asva chikitsita.’

Glossary:

1. veterinary (adj) – relating to the medical or surgical treatment of animals, especially and systematically with a subject domestic and farm animals
2. surgery (n) – operation
3. eagle’s eye (phr) – a close watch
4. lion’s heart (phr) – someone who is very activity brave is said to have a lion’s heart
5. mother’s touch (phr) – tender, loving, caring touch
6. therapy (n) – treatment to relieve or heal a disorder
7. treatise (n) – written work dealing formally
8. subsequently (adj) – following in either time or place
9. stimulants (n) – something that promotes
10. immense (adj) – huge, gigantic
11. empathize (v) – to feel or understand another person’s feelings and pain.

Balbharti Maharashtra State Board Class 6 Hindi Solutions Sulabhbharati स्वयं अध्ययन १ Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 6 Hindi Solutions स्वयं अध्ययन १

Hindi Sulabhbharti Class 6 Solutions स्वयं अध्ययन १ Textbook Questions and Answers

एक से सौ तक की उलटी गिनती पढ़ो और कॉपी में लिखो:

Answer:

1. – १ एक
2. – २ दो
3. – ३ तीन
4. – ४ चार
5. – ५ पांच
6. – ६ छह
7. – ७ सात
8. – ८ आठ
9. – ९ नौ
10. – १० दस
11. – ११ ग्यारह
12. – १२ बारह
13. – १३ तेरह
14. – १४ चौदह
15. – १५ पंद्रह
16. – १६ सोलह
17. – १७ सत्रह
18. – १८ अठारह
19. – १९ उन्नीस
20. – २० बीस
21. – २१ इकीस
22. – २२ बाईस
23. – २३ तेइस
24. – २४ चौबीस
25. – २५ पच्चीस
26. – २६ छब्बीस
27. – २७ सताइस
28. – २८ अट्ठाइस
29. – २९ उनतीस
30. – ३० तीस
31. – ३१ इकतीस
32. – ३२ बतीस
33. – ३३ तैंतीस
34. – ३४ चौंतीस
35. – ३५ पैंतीस
36. – ३६ छतीस
37. – ३७ सैंतीस
38. – ३८ अड़तीस
39. – ३९ उनतालीस
40. – ४० चालीस
41. – ४१ इकतालीस
42. – ४२ बयालीस
43. – ४३ तैतालीस
44. – ४४ चवालीस
45. – ४५ पैंतालीस
46. – ४६ छयालिस
47. – ४७ सैंतालीस
48. – ४८ अड़तालीस
49. – ४९ उनचास
50. – ५० पचास
51. – ५१ इक्यावन
52. – ५२ बावन
53. – ५३ तिरपन
54. – ५४ चौवन
55. – ५५ पचपन
56. – ५६ छप्पन
57. – ५७ सतावन
58. – ५८ अठावन
59. – ५९ उनसठ
60. – ६० साठ
61. – ६१ इकसठ
62. – ६२ बासठ
63. – ६३ तिरसठ
64. – ६४ चौंसठ
65. – ६५ पैंसठ
66. – ६६ छियासठ
67. – ६७ सड़सठ
68. – ६८ अड़सठ
69. – ६९ उनहतर
70. – ७० सत्तर
71. – ७१ इकहतर
72. – ७२ बहतर
73. – ७३ तिहतर
74. – ७४ चौहतर
75. – ७५ पचहतर
76. – ७६ छिहतर
77. – ७७ सतहतर
78. – ७८ अठहतर
79. – ७९ उन्नासी
80. – ८० अस्सी
81. – ८१ इक्यासी
82. – ८२ बयासी
83. – ८३ तिरासी
84. – ८४ चौरासी
85. – ८५ पचासी
86. – ८६ छियासी
87. – ८७ सतासी
88. – ८८ अट्ठासी
89. – ८९ नवासी
90. – ९० नब्बे
91. – ९१ इक्यानवे
92. – ९२ बानवे
93. – ९३ तिरानवे
94. – ९४ चौरानवे
95. – ९५ पचानवे
96. – ९६ छियानवे
97. – ९७ सतानवे
98. – ९८ अट्ठानवे
99. – ९९ निन्यानवे
100. – १०० एक सौ

Balbharti Maharashtra State Board Class 6 Hindi Solutions Sulabhbharati Chapter 3 उपहार Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 6 Hindi Solutions Chapter 3 उपहार

Hindi Sulabhbharti Class 6 Solutions Chapter 3 उपहार Textbook Questions and Answers

नीचे दिए गए चित्रों को पहचानकर उनके नाम लिखिए?

Answer:
(१) घर
(२) बहती नदी
(३) अमरुद
(४) हिमालय पर्वत
(५) अनाज की बोरी
(६) चाबियों का गुच्छा
(७) दर्शक
(८) पानी से भरा गिलास
(९) बूढा व्यक्ति
(१०) आम की पेटी

भाषा की ओर

निम्नलिखित शब्दों के समानार्थी शब्द इस कहानी से ढूँढकर बताओ।

Answer:
सखा – मित्र
वृक्ष – पेड़
जननी – माँ
नयन – आँख
भगिनी – बहन

लेखन विभाग

खोजबीनः

गृहउद्योगो की जानकारी छात्र अपने अनुसार प्राप्त करेंगे एवं उस पर चर्चा करेंगे।
Answer:
आज हमारे देश में कई स्थानों पर घर की गृहिणियाँ एवं बेरोज़गार लोग कई प्रकार के छोटे-छोटे उद्योग घर में ही करते हैं और अपनी आजीविका के लिए कुछ धन प्राप्त करते हैं। घर पर ही किए जाने वाले इन छोटे-छोटे उद्योगों को गृहउद्योग कहा जाता है।
इसके अंतर्गत निम्नलिखित उद्योग आते हैं।
(१) घर में अगरबत्तियाँ बनाना।
(२) मोमबत्तियाँ बनाना।
(३) अगरबत्तियों को लगने वाली बांबू की पतली सीकें तैयार करना।
(४) आलू के वेफर तैयार करना।
(५) पापड़ और अचार बनाना।
(६) छोटी-छोटी टोकरियों एवं चटाई बनाना।
(७) झाडू बनाना।
(८) चित्र बनाना, बर्तनों पर नक्काशी करना।
(९) सौपियों से रंग-बिरंगी वस्तुएँ बनाना।
(१०) मिट्टी के बर्तन बनाना आदि।

बताओ तो सही:

बड़े होकर क्या बनना चाहते हो?
Answer:
मैं बड़ा होकर एक अच्छा व ईमानदार इंसान बनना चाहूँगा। जिंदगी तो सभी जीते हैं, किंतु वही असली जिंदगी जीता है, जिसे मरने के बाद भी सभी याद करते हैं। मैं एक सैनिक बनकर मरते दम तक अपने देश की सेवा करना चाहता हूँ।

वाचन जगत से:

महादेवी वर्मा की कहानी पढ़कर उसके पात्रों के नाम लिखिए:
Answer:
कहानी – नीलकंठ पात्र:
(१) लेखिका – महादेवी वर्मा
(२) बड़े मियाँ – चिड़िया बेचनेवाला
(३) नीलकंठ – मोर
(४) राधा – मोरनी
(५) कुब्जा – मोरनी
(६) कजली – लेखिका की कुतिया
(७) बूढा – खरगोश
(८) लक्का – कबूतर
(९) चित्रा . बिल्ली

सदैव ध्यान में रखें:

सच्चाई में ही सफलता किस तरह से निहित है:
Answer:
मनुष्य को अपने जीवन में हमेशा सच की राह पर चलना चाहिए। महात्मा गांधी एवं कई महापुरुषों ने अपने जीवन में सत्य का पालन किया है। भले ही सत्य की राह पर चलने वाले मनुष्य को कई मुसीबतों का सामना करना पड़ता है किंतु अंत में सत्य की ही विजय होती है।

जरा सोचो बताओ:

‘यदि तुम्हें परी मिल जाए तो …’ (काल्पनिक लेखन)
Answer:
यदि मुझे परी मिल जाए तो मैं स्वयं को बड़ा ही भाग्यशाली समझेंगा। परी से बातचीत करना मेरे मन की बड़ी पुरानी कामना है। यदि मुझे परी मिलेगी तो मैं उससे पहला प्रश्न करूँगा कि तुम कहाँ से आई हो? कहाँ रहती हो? क्या करती हो? उसकी जादुई छड़ी के बारे में पूछूगा। जादुई छड़ी से इस संसार में जो गरीब एवं दीन-दुखी हैं, उनके दुखों को दूर करने की प्रार्थना मैं उससे करूंगा। भूखों को अन्न, वस्त्रहीनों को कपड़ा और घर अपनी जादुई छड़ी से निर्माण करने के लिए कहूँगा। स्वयं के लिए कुछ न माँगकर समाज और देशवासियों को सुखी और संपन्न बनाए रखने एवं उनकी व्यवस्था बनाए रखने का निवेदन मैं परी से करूँगा। अंत में उसे इस कार्य को करने के लिए मैं उसका सदा आभारी रहूँगा। उसे धन्यवाद दूंगा। मैं परी से कहूँगा इस धरती को स्वर्ग से सुंदर बनाओ। इस वसुंधरा के गहने जो घने वृक्ष, हरियाली, पशु-पक्षी, मनुष्य हैं, सबको परिश्रमी, उद्योगी और स्वावलंबी बनने की इच्छा प्रदान करो।

अध्ययन कौशल:

किसी परिचित अन्य कहानी लेखन के लिए मुद्दे तैयार करोः
Answer:
संकेत: एक कुत्ता — रोटी का टुकड़ा मिलना — मुँह में दबाना — पुल पार करना — पानी में परछाई देखना — दूसरा कुत्ता समझना — उस पर भौंकना — रोटी का गिर जाना — सीख।

स्वयं अध्ययन:

नीचे दिए गए चित्रों के आधार पर उचित और आकर्षक विज्ञापन तैयार करोः

Answer:

Hindi Sulabhbharti Class 6 Solutions Chapter 3 उपहार Additional Important Questions and Answers

निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में लिखिए:

Question 1.
गाँव के पास क्या लगा हुआ था?
Answer: गाँव के पास पुस्तक मेला’ लगा हुआ था।

Question 2.
पेड़ के पास कौन खड़ी थी?
Answer:
पेड़ के पास सुनहरे पंखों वाली एक परी खड़ी थी।

Question 3.
रास्ते में ऋत्विक को क्या मिला?
Answer:
रास्ते में ऋत्विक को गिरी हुई एक पोटली मिली।

Question 4.
पोटली पर किसका चित्र बना था?
Answer:
पोटली पर एक परी का सुनहरे रंग में चित्र बना था।

Question 5.
पोटली किस रंग की थी?
Answer:
पोटली लाल रंग की थी।

Question 6.
परी ने ऋत्विक की किस भावना की परीक्षा ली?
Answer:
परी ने ऋत्विक की ईमानदारी की परीक्षा ली।

Question 7.
पोटली से क्या बाहर निकल आई?
Answer:
पोटली से सुंदर-सुंदर पुस्तकें बाहर निकल आई।

Question 8.
ऋत्विक ने किसके लिए पुस्तकालय खोला?
Answer:
ऋत्विक ने अपने मित्रों के लिए पुस्तकालय खोला।

Question 9.
ऋत्विक ने बड़े होकर क्या खोलने का निश्चय किया?
Answer:
ऋत्विक ने बड़े होकर एक बड़ा-सा पुस्तक भंडार’ खोलने का निश्चय किया।

Question 10.
ऋत्विक ने किसे अपना ध्येय बना लिया?
Answer:
ऋत्विक ने ‘पुस्तकालय’ को ही अपना ध्येय बना लिया।

निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर लिखिए:

Question 1.
ऋत्विक उदास क्यों हो गया?
Answer:
ऋत्विक के गाँव के पास ‘पुस्तक मेला’ लगा हुआ था। ऋत्विक भी पुस्तक मेला देखने जाना चाहता था किंतु माँ के मना करने पर ऋत्विक उदास हो गया।

Question 2.
पेड़ के पीछे ऋत्विक ने क्या देखा?
Answer:
पेड़ के पीछे ऋत्विक ने बहुत तेज़ रोशनी देखी। पेड़ के पास जाने पर उसने देखा कि वहाँ एक सुनहरे पखों वाली परी खड़ी है।

Question 3.
ऋत्विक ने परी को अपनी उदासी का क्या कारण बताया?
Answer:
ऋत्विक ने परी को अपनी उदासी का यह कारण बताया कि वह अपने दोस्तों के साथ पुस्तक-मेला देखने जाना चाहता था तथा मेले से पुस्तकें खरीदना चाहता था।

Question 4.
ऋत्विक ने रास्ते में मिली मखमली पोटली को क्यों नहीं खोला?
Answer:
ऋत्विक ने रास्ते में मिली मखमली पोटली को इसलिए नहीं खोला क्योंकि उसने मन में विचार किया कि अगर यह मेरी नहीं है, तो मुझे इसे खोलने का अधिकार नहीं है।

Question 5.
परी ने ऋत्विक को क्या समझाया?
Answer:
परी ने ऋत्विक को समझाया कि जो व्यक्ति ईमानदार होता है, उसे अपने जीवन में किसी चीज़ की कमी नहीं होती।

Question 6.
ऋत्विक और उसकी बहन को पूरा गाँव ‘पुस्तक-मित्र’ के नाम से क्यों जानने लगा?
Answer:
ऋत्विक ने अपनी बहन कृतिका की मदद से गाँव में एक पुस्तकालय खोला। गाँव के सभी बच्चे वहाँ आकर अपनी मनपसंद पुस्तकें पढ़ने लगे। ऋत्विक के इसी योगदान के कारण पूरा गाँव उन्हें ‘पुस्तक-मित्र’ के नाम से जानने लगा।

Question 7.
एक पुस्तक ने ऋत्विक से क्या पूछा?
Answer:
एक पुस्तक ने ऋत्विक पूछा, “ऋत्विक, अगर तुम अपने जीवन में बड़े आदमी बनोगे, तो क्या तुम हमारा साथ छोड़ दोगे? हमें भूल जाओगे?”

निम्नलिखित शब्दों में से उचित शब्द चुनकर रिक्त स्थानों की पूर्ति कीजिए:

(उदास, गाँव, पोटली, समझ, ईमानदारी, आँखें, पुस्तकें,आँख)

Question 1.
कल मैने ही तुम्हारी ……………… की परीक्षा ली।
Answer:
ईमानदारी

Question 2.
एक ……………… में ऋत्विक नाम का लड़का रहता
Answer:
गाँव

Question 3.
उसे रास्ते में गिरी हुई एक ……………… मिली।
Answer:
पोटली

Question 4.
अपनी माँ की बात सुनकर ऋत्विक ……………… हो गया।
Answer:
उदास

Question 5.
पुस्तक पढ़ते-पढ़ते ऋत्विक की …………….. गई।
Answer:
आँख

Question 6.
परी की बात ऋत्विक की ……………… में नहीं आ रही
Answer:
समझ

Question 7.
खुशी से उसकी ……………… भर आईं।
Answer:
आँखें

Question 8.
उसमें से सुंदर-सुंदर ……………….. बाहर निकल आई।
Answer:
पुस्तकें

किसने, किससे कहाः

Question 1.
“तुम यहाँ उदास क्यों बैठे हो?”
Answer:
परी ने ऋत्विक से कहा।

Question 2.
“मेरी पोटली गिर गई है कहीं रास्ते में।”
Answer:
राहगीर ने ऋत्विक से कहा।

Question 3.
“और कोई पहचान बताओ?”
Answer:
ऋत्विक ने राहगीर से कहा।

Question 4.
“नहीं-नहीं, अब तो तुम ही मेरे साथी हो, मित्र हो।”
Answer:
ऋत्विक ने पुस्तक से कहा।

Question 5.
“अपनी आँखें बंद करो! मैं तुम्हें इनाम दूंगी।”
Answer:
परी ने ऋत्विक से कहा।

Question 6.
“मैं भी मेला देखने जाऊँगा।”
Answer:
ऋत्विक ने माँ से कहा।

Question 7.
“कौन-सी परीक्षा है?”
Answer:
ऋत्विक ने परी से पूछा।

Question 8.
“किस रंग की थी?”
Answer:
ऋत्विक ने राहगीर से पूछा। व्याकरण और भाषाभ्यास

निम्नलिखित शब्दों के समानार्थी शब्द कहानी से ढूँढकर लिखिए:

1. सखा
2. वृक्ष
3. जननी
4. नयन
5. भगिनी
6. पुत्र
7. प्रकाश
8. सहायता
9. भोर
10. उत्तर

Answer:

1. मित्र
2. पेड़
3. माँ
4. आँख
5. बहन
6. बेटा
7. रोशनी
8. मदद
9. सुबह
10. जवाब

निम्नलिखित शब्दों के विलोम शब्द लिखिए:

1. दिन
2. बड़ा
3. सोना
4. जीवन
5. पास
6. खुश
7. कम
8. उत्तीर्ण
9. सुबह
10. अंधकार
11. सवाल
12. दोस्त

Answer:

1. रात
2. छोटा
3. जागना
4. मरण
5. दूर
6. उदास
7. ज्यादा
8. अनुत्तीर्ण
9. शाम
10. प्रकाश
11. जवाब
12. दुश्मन

निम्नलिखित शब्दों का वचन बदलिए:

1. लड़का
2. आँख
3. परी
4. पुस्तक
5. चीज़

Answer:

1. लड़के
2. आँखें
3. परियाँ
4. पुस्तकें
5. चीजें

निम्नलिखित वाक्यों में सर्वनाम शब्द को छाँटकर लिखिए:

Question 1.
तुम अकेले कैसे जाओगे इतनी दूर?
Answer:
तुम

Question 2.
अपनी माँ की बात सुनकर ऋत्विक उदास हो गया।
Answer:
अपनी

Question 3.
यह कहकर ऋत्विक खामोश हो गया।
Answer:
यह

Question 4.
उसने उसे खोलना चाहा, फिर सोचने लगा।
Answer:
उसने

Question 5.
वह बैठ गया।
Answer:
वह

Question 6.
हमें भूल जाओगे?
Answer:
हमें

Question 7.
कहानी में आए संज्ञा शब्दों (परी, ऋत्विक, ढेर, ईमानदारी, दूध) को इनका वाक्यों में प्रयोग करके भेद समझाइए:
Answer:
परी – मैंने एक परी को देखा। (जातिवाचक संज्ञा)
ऋत्विक – ऋत्विक बुद्धिमान बालक है।
(व्यक्तिवाचक संज्ञा)
ढेर – घर के सामने मिट्टी का ढेर पड़ा है।
(समूहवाचक संज्ञा)
ईमानदारी- हमें अपना काम ईमानदारी से करना चाहिए।
(भाववाचक संज्ञा)
दूध – मैं प्रतिदिन दूध पीता हूँ। (द्रव्यवाचक संज्ञा)