Category: Class 6

Balbharti Maharashtra State Board Class 6 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 8 कुंदाचे साहस Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 6 Marathi Solutions Chapter 8 कुंदाचे साहस

Marathi Sulabhbharti Class 6 Solutions Chapter 8 कुंदाचे साहस Textbook Questions and Answers

1. दोन-तीन वाक्यांत उत्तरे लिहा.

प्रश्न अ.
झाडे, शेते हिरवीगार कशामुळे झाली होती?
उत्तर:
पावसाळ्याचे दिवस होते, त्यामुळे झाडे, शेते हिरवीगार झाली होती.

प्रश्न आ.
कुंदा केव्हा पोहायला शिकली होती?
उत्तर:
कुंदा वयाच्या आठव्या वर्षी पोहायला शिकली होती.

प्रश्न इ.
कुंदाला नदीवर कोणते दृश्य दिसले?
उत्तर:
नीलाची ‘धावा! धावा! लवकर या, रझिया पाण्यात पडली’, कुणीतरी वाचवा हो! अशी हाक कानावर पडताक्षणी कुंदा नदीकाठी पोहोचली. आजूबाजूचे लोकही या आवाजाने नदीकडे धावू लागले. मुलींचा गोंधळही वाढू लागला होता. कुंदा नदीच्या काठावर येऊन क्षणभर थांबली. तिला रझिया पाण्यात गटांगळ्या खात त्या पाण्याच्या प्रवाहाबरोबर पुढे पुढे वाहत जात असलेली दिसली.

प्रश्न ई.
नदीच्या काठावरचे लोक कुंदाला कोणत्या सूचना देत होते ?
उत्तर:
‘कुंदा, पाण्याचा वेग वाढतो आहे. मागे फीर’ अशा सूचना नदीच्या काठावरचे लोक कुंदाला देत होते.

प्रश्न उ.
रझियाच्या आईच्या डोळ्यांतून आनंदाश्रू का आले?
उत्तर:
कुंदाने पाण्याच्या वाहत्या प्रवाहात उडी टाकून रझियाला वाचवले होते. त्या दोघीही सुरक्षित असल्याचे पाहून रझियाच्या आईने दोघींना घट्ट मिठी मारली. आपल्या रझियाचे प्राण धाडसामुळे वाचले, या विचाराने मन भरून आल्यामुळे रझियाच्या आईच्या डोळ्यांतून आनंदाश्रू आले.

2. खालील शब्दांचे विरुद्धार्थी शब्द लिहा. 

प्रश्न 1.
खालील शब्दांचे विरुद्धार्थी शब्द लिहा.
(अ) प्रसन्न × ………………
(ई) हसणे × ……………..
(आ) दूरवर × ……………
(उ) पुढे × …………..
(इ) शूर × ………….
(ऊ) लवकर × ………….
उत्तर:
(अ) प्रसन्न × अप्रसन्न
(ई) हसणे × रडणे
(आ) दूरवर × जवळ
(उ) पुढे × मागे
(इ) शूर × घाबरट, भित्रा
(ऊ) लवकर × उशिरा

3. पोहण्यामध्ये तरबेज असलेल्या व्यक्तीला ‘जलतरणपटू’ म्हणतात. या प्रकारचे खालील शब्द वाचा व त्यांच्या योग्य जोड्या लावा.

प्रश्न 1.
पोहण्यामध्ये तरबेज असलेल्या व्यक्तीला ‘जलतरणपटू’ म्हणतात. या प्रकारचे खालील शब्द वाचा व त्यांच्या योग्य जोड्या लावा.

‘अ’ गट	‘ब’ गट
(अ) क्रिकेट खेळण्यात पटाईत	1. वक्ता
(आ) धावण्यात पटाईत	2. क्रिकेटपटू
(इ) भाषण करण्यात पटाईत	3. धावपटू

उत्तर:

‘अ’ गट	‘ब’ गट
(अ) क्रिकेट खेळण्यात पटाईत	2. क्रिकेटपटू
(आ) धावण्यात पटाईत	3. धावपटू
(इ) भाषण करण्यात पटाईत	1. वक्ता

4. खालील खेळ खेळण्यासाठी आवश्यक असणाऱ्या वस्तू/गोष्टी लिहा.

प्रश्न 1.
खालील खेळ खेळण्यासाठी आवश्यक असणाऱ्या वस्तू/गोष्टी लिहा.
(अ) क्रिकेट –
(आ) कबड्डी –
(इ) फुटबॉल –
(ई) लिंबूचमचा –
(उ) संगीतखुर्ची –
(ऊ) विटीदांडू –
(ए) लगोरी –
(ऐ) पोहणे –
उत्तर:
(अ) क्रिकेट – बॅट
(आ) कबड्डी – मातीचे मैदान, सफेद खडू / पावडर
(इ) फुटबॉल – नेट
(ई) लिंबूचमचा – लिंबू
(उ) संगीतखुर्ची – खुर्ची
(ऊ) विटीदांडू – दांडू
(ए) लगोरी – चिप्प्या
(ऐ) पोहणे – पोहण्याचा पोशाख, टोपी, पोहण्याचा चष्मा

5. कंसातील वाक्प्रचार दिलेल्या वाक्यांत योग्य ठिकाणी वापरा.
(दंग होणे, गलका वाढणे.)

प्रश्न अ.
शाळेची सुट्टी झाल्याबरोबर शाळेच्या मैदानात विदयार्थ्यांचा ………. वाढला.
उत्तरः
गलका वाढला

प्रश्न आ.
परीक्षा असल्यामुळे मुले अभ्यासात ………….. झाली.
उत्तर:
दंग झाली.

6. आंतरजालाचा उपयोग करून भारतीय जलतरणपटू यांची माहिती घ्या. प्रत्येक खेळाडूची माहिती चार-पाच वाक्यांत लिहा.

प्रश्न 1.
आंतरजालाचा उपयोग करून भारतीय जलतरणपटू यांची माहिती घ्या. प्रत्येक खेळाडूची माहिती चार-पाच वाक्यांत लिहा.
उत्तर:
1. सेबेस्टियन झेविअर (Sebastian Xavier) – यांचा जन्म 10 फेब्रुवारी 1970 रोजी केरळ मध्ये झाला. 50 मीटर फ्री स्टाईल स्विमिंगमध्ये त्यांनी 22.89 सेकंदाचे राष्ट्रीय रेकॉर्ड जवळ जवळ अकरा वर्षे केले. त्यांनी दक्षिण आशियाई खेळात (SAF) 36 सुवर्णपदके मिळवली. 2001 मध्ये त्यांना खेळाच्या क्षेत्रातील सर्वोत्कृष्ट अर्जुन पुरस्काराने सन्मानित केले. त्यांच्या जन्म मनामईल (Manamayil) कुटुंबात केरळ राज्यातील ‘अलाप्पुझा’ (Alappuzha) जिल्हयात ‘इड्थूवा’ (Edathua) या ठिकाणी झाला.

त्यांचे माध्यमिक पर्यंतचे शिक्षण सेन्ट अॅलोसीयस (St. Aloysius) माध्यमिक शाळेत झाले. त्यांचे कॉलेजचे शिक्षण सेन्ट अॅलोसीयस (St. Aloysius) मध्ये झाले. त्याचवेळी त्यांनी वरिष्ठ जलतरणपटू म्हणून तयारी केली. तसेच लाईम लाईट (Lime light) खेळात कौशल्य दाखवले. नंतर ते भारतीय रेल्वेमध्ये राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय पातळीवर खेळू लागले. नंतर त्यांनी भारतीय अॅथलेटिक ‘मॉली चॉको’ (Molly Chacko) बरोबर लग्न केले. त्यानंतर ते दोघेही दक्षिण रेल्वे मध्ये काम करू लागले.

2. अंकुर पसेरीयाः (Ankur Paseria) यांचा जन्म 16 मार्च 1977 मध्ये झाला. ते भारतीय अमेरिकन जलतरणपटू आहेत. त्यांनी विशेष प्राविण्य बटरफ्लाय (butterfly events) या प्रकारात मिळवले आहे. 100 मीटर बटरफ्लाय या पोहण्याच्या प्रकारात त्यांनी रेकॉर्ड केले आहे. जपान येथे टोकियोमध्ये झालेल्या आशियाई खेळात त्यांच्याबरोबरच असलेला जलतरणपटू ‘वीरधवल खाडे’ याचे रेकॉर्ड ब्रेक केले. कॅलिफोर्नियाच्या ‘लॉस एन्जिल’ विदयापिठाची पदवी त्यांनी प्राप्त केली आहे. ते एक अष्टपैलू जलतरणपटू आहेत.

3. वीरधवल खाडे: मुळात कोल्हापूरचा असलेल्या खाडेने वयाच्या दहाव्या वर्षी पोहायला सुरूवात केली आणि तेव्हापासून त्याने खूप दूरवरचा पल्ला गाठला आहे. या सहा फूट उंचीच्या धिप्पाड मुलाला पोहण्याचे प्रशिक्षण ‘निहार अमीन’ यांनी दिले आहे. वीरधवल खाडे याने त्याच्या वयोगटात जगातील सर्वात वेगवान जलतरणपटू (पोहणारा) असा लौकिक मिळवला आहे.

आशियाई क्रीडास्पर्धांत पुरूषांच्या 50 मीटर बटरफ्लाय (थोड्या अंतराची वेगवान शर्यत) जलतरण स्पर्धेत कांस्यपदक पटकावून इतिहास घडवला आहे. खजान सिंगने 1986 च्या क्रीडास्पर्धांत मिळवलेल्या रौप्य पदकानंतर आशियाई क्रीडास्पर्धात पदक जिंकणारा वीरधवल हा पहिला भारतीय होता.

त्याने 50 मीटर, 100 मीटर, 200 मीटर आणि 400 मीटर फ्री स्टाइल (मुक्त शैली) जलतरण स्पर्धेत आणि 50 मीटर बटरफ्लाय स्पर्धेत अनेक विक्रम केले आहेत. ऑलिम्पिक क्रीडास्पर्धांत पात्रता मिळवणारा आतापर्यंतचा सर्वात तरूण भारतीय जलतरणपटू असा त्याचा लौकिक आहे.

4. समशेर खान – 1956 मध्ये झालेल्या ऑलिम्पिक स्पर्धेत पोहण्याच्या शर्यतीत उतरणारे समशेर खान हे प्रथम भारतीय जलतरणपटू आहेत. 1956 मध्ये मेलबर्न येथे झालेल्या पोहण्याच्या शर्यतीत ते पाचव्या क्रमांकावर विजयी झाले होते. 1955 मध्ये बँगलोर येथे झालेल्या राष्ट्रीय स्पर्धेत त्यांनी 200 मीटर बटरफ्लाय या कौशल्यात सर्वांचे विक्रम मोडीत काढले.

समशेर खान हे भारतीय संरक्षक दलात कामाला होते. ते 1962 च्या भारत-चीन युद्धात तसेच 1971 च्या भारत – पाकिस्तान च्या युद्धात सहभागी झाले होते. 1973 मध्ये ते ‘सुबेदार’ या पदावर असताना निवृत्त झाले.

7. तुम्ही रझियाचे ‘हितचिंतक’ आहात, या नात्याने तिला कोणत्या सूचना दयाल?

प्रश्न 1.
तुम्ही रझियाचे ‘हितचिंतक’ आहात, या नात्याने तिला कोणत्या सूचना दयाल?
उत्तरः

1. रझियाने नदीच्या किनारी सावधानतेने खेळले पाहिजे होते.
2. रझियाने पोहायला शिकले पाहिजे.
3. रझियाने कोणत्याही प्रसंगात घाबरू नये.
4. रझियाने कुंदाचे आभार मानायला पाहिजेत.

8. पाठ वाचून तुम्हाला कुंदाचे कोणकोणते गुण जाणवले ते लिहा.

प्रश्न 1.
पाठ वाचून तुम्हाला कुंदाचे कोणकोणते गुण जाणवले ते लिहा.

उत्तर:

विशेषण – उदा. समीर हुशार मुलगा आहे.
या वाक्यात ‘हुशार’ हा शब्द ‘मुलगा’ या नामाविषयी विशेष माहिती सांगतो. नामाविषयी विशेष माहिती सांगणाऱ्या शब्दाला ‘विशेषण’, म्हणतात; म्हणून ‘हुशार’ हा शब्द ‘विशेषण’ आहे.

9. कुंदाचे अभिनंदन करणारा कोणता संदेश तुम्ही भ्रमणध्वनीवरून पाठवाल ते खालील चौकोनात लिहा. 

आपण समजून घेऊया.

खालील शब्दसमूह वाचा.
सुंदर फुले, गोड आंबा, उंच डोंगर, ताजे दूध, पिवळा झेंडू, सात केळी, लांब नदी, अवखळ मुले.
वरील शब्दसमूहात फुले, आंबा, डोंगर, दूध, झेंडू, केळी, नदी, मुले ही नामे आहेत, तर सुंदर, गोड, उंच, ताजे, पिवळा, सात, लांब, अवखळ हे शब्द त्या नामांबद्दल विशेष माहिती सांगणारे शब्द आहेत. अशा शब्दांना विशेषण म्हणतात.

खालील आकृतीत गुलाबाच्या फुलाला आठ विशेषणे लावली आहेत. ती समजून घ्या.

खालील चित्राला दोन-दोन विशेषणे लावा.

खालील वाक्ये वाचा.
(अ) अरेरे! तू पडलास.
(आ) शाबास! छान खेळलास.
(इ) अरे वाह! छान कपडे आहेत.
उत्कट भावना व्यक्त करताना ती दाखवणाऱ्या शब्दांच्या शेवटी !’ असे चिन्ह देतात. या चिन्हास उद्गारचिन्ह म्हणतात.

प्रश्न 1.
कुंदाचे अभिनंदन करणारा कोणता संदेश तुम्ही भ्रमणध्वनीवरून पाठवाल ते खालील चौकोनात लिहा.
उत्तर:
‘कुंदा तुझे खूप खूप अभिनंदन ! तुझे साहस बघून मला खूप अभिमान वाटला. अशाच साहसी मुलींची आज भारत देशाला गरज आहे. तुझ्या साहसाने आम्हां मुलींना खूप स्फूर्ती मिळाली आहे.’

प्रश्न 2.
खालील आकृतीत गुलाबाच्या फुलाला आठ विशेषणे लावली आहेत. ती समजून घ्या.

उत्तर:

1. टवटवीत गुलाब
2. सुंदर गुलाब
3. नाजूक गुलाब
4. सुवासिक गुलाब
5. टपोरे गुलाब
6. रंगीत गुलाब
7. लालभडक गुलाब
8. ताजे गुलाब

प्रश्न 3.
खालील चित्रांना दोन-दोन विशेषणे लावून लिहा.
उत्तर:

प्रश्न 4.
खालील वाक्ये वाचा.
(अ) अरेरे! तू पडलास.
(आ) शाबास! छान खेळलास.
(इ) अरे वाह! छान कपडे आहेत.
उत्तर:
(अ) अरेरे! फार वाईट झाले!
(आ) बापरे ! केवढा हा साप!
(इ) ओह! किती सुंदर!

Marathi Sulabhbharti Class 6 Solutions Chapter 8 कुंदाचे साहस Important Additional Questions and Answers

खाली दिलेल्या वाक्यातील रिकाम्या जागी योग्य शब्द भरून वाक्य लिहा.

प्रश्न 1.

1. सर्वत्र प्रसन्न …………………. होते.
2. पावसामुळे नदीचा …………………. वाढत होता.
3. पाहता पाहता ती पट्टीची …………………. बनली होती.
4. दूरवर शेतात शेतकरी व काही बायका कामात …………………. होत्या.
5. कुंदा धावत येऊन काठावर उभी …………………. राहिली.
6. कुंदाला फक्त …………………. दिसत होती.
7. ही बातमी …………………. पसरली.
8. कौतुकाने व अभिमानाने त्यांनी मुलीला …………………. घेतले.
9. आज साऱ्या गावात कुंदाच्या ………………….. चर्चा होती.
10. साऱ्यांच्या कौतुकाच्या …………………. कुंदा आनंदून गेली.

उत्तर:

1. वातावरण
2. प्रवाह
3. जलतरणपटू
4. मग्न
5. क्षणभर
6. रझिया
7. गावभर
8. जवळ
9. साहसाचीच
10. वर्षावाने

खालील प्रश्नांची प्रत्येकी एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
गावातील नदीचे नाव काय आहे?
उत्तर:
गावातील नदीचे नाव ‘सोना’ हे आहे.

प्रश्न 2.
कोणत्या दिवशी शाळेला सुट्टी होती?
उत्तर:
‘रविवार’ या दिवशी शाळेला सुट्टी होती.

प्रश्न 3.
कुंदा व तिच्या मैत्रिणी कुठे खेळायला गेल्या होत्या?
उत्तर:
कुंदा व तिच्या मैत्रिणी नदीच्या काठावर खेळायला गेल्या होत्या.

प्रश्न 4.
कुंदा वयाच्या कितव्या वर्षी पोहायला शिकली होती?
उत्तर:
कुंदा वयाच्या आठव्या वर्षी पोहायला शिकली होती.

प्रश्न 5.
दूरवर शेतात कोण-कोण कामात मग्न होते?
उत्तर:
दूरवर शेतात शेतकरी व काही बायका कामात मग्न होत्या.

प्रश्न 6.
पाण्यात कोण पडली होती?
उत्तर:
रझिया पाण्यात पडली होती.

प्रश्न 7.
रझियाला पाण्यातून वाचवण्यासाठी पाण्यात कोणी उडी घेतली?
उत्तर:
रझियाला पाण्यातून वाचवण्यासाठी पाण्यात कुंदाने उडी घेतली.

प्रश्न 8.
कुंदाने रझियाला कुठे आणले?
उत्तर:
कुंदाने रझियाला काठाकडे आणले.

प्रश्न 9.
कौतुकाने व अभिमानाने कुंदाला कोणी जवळ घेतले?
उत्तरः
कौतुकाने व अभिमानाने कुंदाला तिच्या आई-बाबांनी जवळ घेतले.

असे कोण कोणास म्हणाले ते लिहा.

प्रश्न 1.
“धावा! धावा! लवकर या, रझिया पाण्यात पडली.”
उत्तर:
नीला आजूबाजूच्या लोकांना म्हणाली.

प्रश्न 2.
“कुंदा, पाण्याचा वेग वाढतो आहे. माघारी फिर.”
उत्तर:
जमलेली माणसे कुंदाला म्हणत होती.

प्रश्न 3.
“रझिया घाबरू नको, मी आले आहे.”
उत्तर:
कुंदा रझियाला म्हणाली.

प्रश्न 4.
“कुंदा, आज तुझ्यामुळेच माझ्या रझियाचा जीव वाचला.”
उत्तर:
रझियाची आई कुंदाला म्हणाली.

खालील प्रश्नांची दोन-तीन वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
पावसाळ्याचे दिवस असल्याने गावात कोणता बदल झाला होता?
उत्तर:
पावसाळ्याचे दिवस असल्याने झाडे, शेते सर्वच हिरवीगार झाली होती. सर्वत्र प्रसन्न वातावरण होते. गावातल्या सोना नदीला भरपूर पाणी आले होते. पावसामुळे नदीचा प्रवाह वाढत होता. हा बदल झाला होता.

प्रश्न 2.
कुंदाला नदीवर कोणते दृश्य दिसले?
उत्तर:
‘रझिया नदीच्या पाण्यात पडली आहे, व तिला वाचवण्यास कुणीतरी मदत करा’ ही नीलाची हाक कुंदाच्या कानावर पडल्याबरोबर ती धावतच नदीकिनारी पोहोचली. ती नदीच्या काठावर येऊन क्षणभर उभी राहिली तेव्हा तिला रझिया पाण्यात गटांगळ्या खात पाण्याच्या प्रवाहाबरोबर पुढे पुढे वाहत चालल्याचे दृश्य दिसले.

प्रश्न 3.
नदीच्या काठावरचे लोक कुंदाला कोणत्या सूचना देत होते?
उत्तर:
नीलाच्या हाकेमुळे आजूबाजूचे लोकही नदीकिनारी जमले होते. रझियाला वाचवण्यासाठी कुंदाने पाण्यात उडी घेताच लोक जोरजोरात ओरडून ‘कुंदा’ पाण्याचा वेग वाढतो आहे. ‘माघारी फिर’ ही सूचना देत होते.

प्रश्न 4.
कोणती बातमी गावभर पसरली?
उत्तर:
कुंदा आणि तिच्या मैत्रिणी रविवारी शाळेच्या सुट्टीच्या दिवशी नदीच्या काठावर खेळत असताना रझिया पाण्यात पडली व पाण्याच्या प्रवाहाबरोबर गटांगळ्या खात ती बुडू लागली. पण तिला वाचवण्यासाठी कुंदाने पाण्यात उडी घेतली व तिला काठाकडे आणले. तोवर लोकांनी मोठा दोर पाण्यात सोडून दोघींना बाहेर काढले. ही बातमी गावभर पसरली.

प्रश्न 5.
रझियाच्या आईच्या डोळ्यांतून आनंदाश्रू का आले?
उत्तर:
वाहणाऱ्या नदीच्या मोठ्या प्रवाहात गटांगळ्या खात बुडत असणाऱ्या आपल्या मुलीला कुंदाने मोठ्या धाडसाने वाचवले. कुंदामुळेच आज रझियाचा जीव वाचला’ या विचारानेच रझियाच्या आईच्या डोळ्यातून आनंदाश्रू आले.

व्याकरण व भाषाभ्यास:

खालील शब्दांचे समानार्थी शब्द लिहा.

प्रश्न 1.

1. साहस
2. सर्वत्र
3. मैत्रिण
4. मग्न
5. लहानगी
6. हाक
7. पाणी
8. बातमी
9. सुखरूप
10. कवटाळणे

उत्तरः

1. धाडस
2. सगळीकडे
3. सखी
4. गर्क, दंग
5. छोटी
6. आवाज
7. जल, उदक
8. खबर, माहिती
9. सुरक्षित
10. मिठी मारणे

खालील शब्दांचे विरूद्धार्थी शब्द लिहा.

प्रश्न 1.

1. दिवस
2. भरपूर
3. मोठ्या
4. बायका
5. लहान

उत्तरः

1. रात्र
2. कमी, थोडे
3. छोट्या
4. माणसे
5. मोठे

खालील शब्दांचे वचन बदला.

प्रश्न 1.

1. झाड
2. शेत
3. सुट्टी
4. मैत्रिण
5. बाई
6. हाक
7. दोर
8. मिठी

उत्तरः

1. झाडे
2. शेते
3. सुट्ट्या
4. मैत्रिणी
5. बायका
6. हाका
7. दोऱ्या
8. मिठ्या

प्रश्न 2.
कंसातील वाक्प्रचार दिलेल्या वाक्यांत योग्य ठिकाणी वापरून वाक्य पुन्हा लिहा.
(दंग होणे, गलका वाढणे, गटांगळ्या खाणे)
1. पोहता न आल्यामुळे जयेश नदीच्या पात्रात ……………… .
उत्तर:
गटांगळ्या खाऊ लागला.

पोहण्यामध्ये तरबेज असलेल्या व्यक्तीला ‘जलतरणपटू’ म्हणतात. या प्रकारचे खालील शब्द वाचा व त्यांच्या योग्य जोड्या लावा.

प्रश्न 1.

‘अ’ गट	‘ब’ गट
1. कुस्ती खेळण्यात पटाईत	(अ) तिरंदाज
2. तीर चालवण्यात पटाईत	(आ) कुस्तीपटू

उत्तर:

‘अ’ गट	‘ब’ गट
1. कुस्ती खेळण्यात पटाईत	(आ) कुस्तीपटू
2. तीर चालवण्यात पटाईत	(अ) तिरंदाज

खालील चौकोनातील मुलाच्या चित्राला आठ विशेषणे लावली आहेत ती लिहून काढा.

प्रश्न 1.

उत्तर:

1. हुशार मुलगा
2. कष्टाळू मुलगा
3. सुंदर मुलगा
4. अभ्यासू मुलगा
5. प्रेमळ मुलगा
6. गोरा मुलगा
7. चलाख मुलगा
8. कामसू मुलगा

प्रश्न 2.
खालील चित्रांना दोन-दोन विशेषणे लावून लिहा.
उत्तर:

खालील वाक्यांत योग्य ठिकाणी उद्गार (!) चिन्ह त्या.

प्रश्न 1.
धावा धावा लवकर या, रझिया पाण्यात पडली.
उत्तर:
धावा! धावा! लवकर या, रझिया पाण्यात पडली.

प्रश्न 2.
केवढी धाडसी मुलगी आहेस तू.
उत्तर:
केवढी धाडसी मुलगी आहेस तू!

प्रश्न 3.
शब्बास छान खेळलास.
उत्तर:
शाब्बास! छान खेळलास.

कुंदाचे साहस Summary in Marathi

पाठपरिचय:

‘कुंदाचे साहस’ या पाठात कुंदाने दाखवलेले साहस व तिची समयसुचकता याविषयी वर्णन केले आहे.

शब्दर्थ:

1. साहस – धाडस (adventure)
2. शेत – रान (farm)
3. प्रसन्न – आनंदी (happy)
4. वातावरण – भोवतालचा परिसर (surrounding)
5. भरपूर – खूप, जास्त (a lot of)
6. प्रवाह – पाण्याचा वाहणारा वेग (flow of water)
7. काठ – किनारा, तट (bank of river)
8. पट्टीची – पोहण्यात तरबेज (swimmer)
9. कडूनिंब – एक प्रकारचे लिंबाचे झाड (Neem tree)
10. बागडत – इकडे-तिकडे उड्या मारत (fluttering)
11. मग्न – गर्क, गुंग, दंग (indulge in)
12. लहानगी – छोटी (a little)
13. दंग – मग्न (surprised, ongrossed)
14. हाक – आरोळी, आवाज (call)
15. गलका – गोंधळ (noise)
16. क्षणभर – काही वेळ (a moment)
17. पात्र – नदीचा वाहता प्रवाह (a bed of river)
18. एवढीशी – लहानगी, छोटी (a little)
19. वेग – गती (speed)
20. माघारी – परत, मागे (retreat)
21. तोवर – तोपर्यंत (till then)
22. दोर – कासरा, रस्सी (rope)
23. सुखरूप – सुरक्षित (safe)
24. कवटाळणे – मिठी मारणे (to huy)

वाकप्रचार व अर्थ:

1. मग्न असणे – दंग असणे, गर्क असणे, गुंग असणे
2. गावभर पसरणे – सगळीकडे समजणे, पूर्ण गावात माहिती होणे
3. गलका वाढणे – गडबड वाढणे, गोंधळ करणे
4. गटांगळ्या खाणे – पाण्यात बुडणे
5. कोणाचेही शब्द कानावर न पडणे – काहीही ऐकायला न येणे
6. आनंदाश्रू वाहणे – आनंदाने डोळ्यातून अश्रू येणे

Balbharti Maharashtra State Board Class 6 Hindi Solutions Sulabhbharati Chapter 8 जन्मदिन Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 6 Hindi Solutions Chapter 8 जन्मदिन

Hindi Sulabhbharti Class 6 Solutions Chapter 8 जन्मदिन Textbook Questions and Answers

लेखन विभाग

मैं कौन हूँ?:

सूचना, निर्देश, आदेश, अनुरोध, बिनती के बाक्य विरामचिह्न सहित पढ़ो और समझोः

Question 1.
बगीचे के फल-फूल तोड़ना मना है।
Answer:
सूचना

Question 2.
जैसे-फल, सब्जी लेकर घर आओ।
Answer:
निर्देश

Question 3.
‘चंदामामा’ बालपत्रिका पढ़ो।
Answer:
आदेश

Question 4.
अपनी कृपा दृष्टि बनाए रखें।
Answer:
अनुरोध

Question 5.
बच्चों ने कहा, “कृपया हमें अंतरिक्ष के बारे में बताएँ।”
Answer:
विनती

विचार मंथन:

सौर ऊर्जा, अक्षय ऊर्जा के बारेमें बताओ।
Answer:
सौर ऊर्जा अर्थात सूर्य से निकलने वाली ऊर्जा अक्षय है।
सूर्य में अनंत ऊर्जा है और वह समाप्त होने वाली नहीं है।
अन्य ऊर्जा का भंडार सीमित है, परंतु सौर ऊर्जा असीमित है।
अत: आज आवश्यकता इस बात की है कि हम अधिकसे-अधिक सौर ऊर्जा का उपयोग करें।

जरा सोचो …. बताओ:

यदि पानी की टोंटी बोलने लगे …(काल्पनिक लेखन)
Answer:
यदि पानी की टोंटी बोलने लगे तो बहुत हद तक पानी की बचत होने लगेगी। अक्सर लोग पानी की टोंटी खुली छोड़ देते हैं। यही नहीं, मुँह धोते समय भी टोंटी खुली होती है और ब्रश करते रहते हैं।

खोजबीन

विभिन्न क्षेत्रों की प्रथम भारतीय महिलाओं’ की सचित्र जानकारी कॉपी में चिपकाओ।

स्वयं अध्ययनः

मातृभाषा के दस शब्द एवं दो वाक्यों का हिंदी अनुवाद करो:
Answer:
(१) मुलगी – लड़की
(२) मुलगा – लड़की
(३) घड्याळ – घड़ी
(४) झाड़ – पेड़
(५) आंबा – आम
(६) फणस – कटहल
(७) ससा – खरगोश
(८) ढग – बादल
(९) खटारा – बैलगाड़ी
(१०) गवत – घास

(अ) वर्गात स्वच्छता राखा
कक्षा में स्वच्छता रखो।
(ब) अभ्यास करताना शांतता राखा.
पढ़ाई करते समय शांति रखो।

सुनो तो जरा:

ध्वनिफीति सी.डी पर कोई लोकगीत सुनोः(आत्मकथा लेखन)
Answer:
विद्यार्थी अपने घर पर लोकगीत सुनेंगे।

बताओ तो सही:

तुम अपनी छोटी बहन छोटे भाई के लिए क्या करते हो?
Answer:
मैं अपनी छोटी बहन/छोटे भाई की पढ़ाई में मदद करता हूँ। विद्यालय से मिले गृहकार्य करवाता हूँ। उसके साथ खेलता हूँ। चित्रकला एवं अन्य कार्यों में उसकी मदद करता हूँ।

भाषा की ओर:

शब्दयुग्मों की जोड़ियाँ मिलाओ।

Answer:
अड़ोस – पड़ोस
बारी – बारी
अच्छा – बुरा
नहाना – वहाना
हँसी – खुशी

वाचन जगत से:

डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम की आत्मकथा का अंश पड़कर उनके बारे में लिखिए:
Answer:
पाँच वर्ष की अवस्था में रामेश्वरम के प्राथमिक स्कूल में कलाम की शिक्षा का प्रारंभ हुआ। उनकी प्रतिभा को देखकर उनके शिक्षक उनपर स्नेह रखने लगे। एक बार बुखार आ जाने के कारण कलाम स्कूल नहीं पहुँचे, यह देखकर उनके शिक्षक मुत्थुरा जी काफी चिंतित हो गए। स्कूल समाप्त होने के बाद वे उनके घर जा पहुँचे। उन्होंने कलाम के स्कूल न आने का कारण पूछा और कहा कि यदि उन्हें किसी प्रकार की सहायता की आवश्यकता हो तो नि:संकोच कह सकते हैं।

दो-तीन वाक्य में उत्तर लिखो:

Question 1.
बबलू की आदत से कौन परेशान थे?
Answer:
बबलू की आदत से उसके माता-पिता दोनों परेशान थे।

Question 2.
शीला मौसी ने बिजली की कटौती का क्या कारण बताया?
Answer:
शीला मौसी ने बिजली की कटौती का यह कारण बताया कि गरमी बढ़ जाने से बाहर तमाम जगहों पर बिजली का भार बढ़ गया है। आज कॉलोनी के इस ब्लॉक में कटौती हुई
है। फिर बारी-बारी दूसरे ब्लॉकों में कटौती होगी।

Question 3.
प्यास के कारण बबलू की स्थिति कैसी बनी थी?
Answer:
प्यास के कारण बबलू बेचैन हो उठा। वह पानी-पानी चिल्लाने लगा। प्यास से उसका गला सूखा जा रहा था। खाने का एक कौर भी गले से नीचे नहीं उतर रहा था।

Question 4.
बबलू ने किस बात को कभी नहीं जाना?
Answer:
बबलू ने इस बात को कभी नहीं जाना कि शीला मौसी के यहाँ जन्मदिन की पार्टी में जो कुछ हुआ, वह एक नाटक था।

मेरी कलम से:

अपने नाना जी/दादा जी को अपने मन की बात लिखकर भेजो। (पत्र लेखन)
Answer:
छात्रावास
मुंबई। पूज्य नाना जी/ दादा जी सादर प्रणाम।

मैं यहाँ सकुशल हूँ। आशा है आप सब भी सकुशल होंगे। आज हमारे विद्यालय का वार्षिक परीक्षा परिणाम घोषित हुआ। आपको यह जानकर हार्दिक प्रसन्नता होगी कि मैंने अपनी कक्षा में प्रथम स्थान प्राप्त किया है। यह सब आपके आशीर्वाद एवं कुशल मार्गदर्शन के कारण ही संभव हो पाया है।
माता जी और पिता जी को प्रणाम तथा अमीषा को प्यारभरा आशीर्वाद।

आपका आज्ञाकारी
पोता/नाती

सदैव ध्यान में रखोः

प्राकृतिक संपदाओं की बचत करना आवश्यक है। (अनुच्छेद – लेखन)
Answer:
प्रकृति की सर्वश्रेष्ठ रचना मनुष्य है। मनुष्य के जीवन को सुखमय बनाने के लिए प्राकृतिक संपदाएँ भरी पड़ी हैं। किंतु आज हम उन संपदाओं का दुरुपयोग कर रहे हैं। यही नहीं, प्रकृति को ही प्रदूषित कर रहे हैं। अत: अपने जीवन को बचाना है तो हमें प्राकृतिक संपदाओं की बचत करना आवश्यक है।

अध्ययन कौशल:

निम्नांकित चित्रों के नाम बताओ और जानकारी लिखोः

Answer:
(१) पेड़ – पेड़ हमारे सच्चे मित्र हैं। पेड़ों से हमें फल-फूल, लकड़ी, दवाएँ आदि मिलती हैं। पेड़ से हमें ऑक्सीजन भी प्राप्त होती है। अत: अधिक-से अधिक पेड़ लगाने चाहिए।

(२) कुआँ – कुएँ ग्रामीण क्षेत्रों में बहुत काम आते हैं। खेती के कार्य में एवं पीने के लिए भी इससे जल प्राप्त होता है। इससे भूजल स्तर में वृद्धि होती है।

(३) झरना – पहाड़ों से एकत्रित होकर पानी मैदानी भाग में गिरता है, तो उससे झरने का निर्माण होता है। इससे प्राप्त जल का उपयोग कृषि कार्य एवं अन्य कार्यों में किया जाता है।

(४) बादल – बादल को आकाश में देखते ही किसान खुश हो जाते हैं। बादल जब बरसते हैं, तो किसान खेती के कार्य में लग जाते हैं। अच्छी वर्षा किसानों और देश के लिए समृद्धि का सूचक है।

(५) नदी – नदी के जल से देश के अधिकांश भागों में सिंचाई की जाती है। नदियों का जल पीने के काम में आता है। नदियों का धार्मिक महत्त्व भी है। नदियों में स्नान करना पुण्यकारक माना जाता है।

Hindi Sulabhbharti Class 6 Solutions Chapter 8 जन्मदिन Additional Important Questions and Answers

निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर एक-एक शब्द में लिखिएः

Question 1.
सूरज क्या बरसाने लगा?
Answer:
आग।

Question 2.
बबलू को बाथरूम में घुसे कितना घंटा हो चुका था?
Answer:
आधा।

Question 3.
बबलू को शीला मौसी के घर क्या देखकर आश्चर्य हुआ?
Answer:
सन्नाटा।

Question 4.
बबलू किससे बेचैन था?
Answer:
प्यास।

Question 5.
शीला मौसी के घर जो कुछ हुआ, वह क्या था?
Answer:
नाटक।

कोष्ठक में से उचित शब्द चुनकर रिक्त स्थानों की पूर्ति कीजिए:

(भोजन, बिजली, भरोसा, तीखे, मोमबत्तियों, जन्मदिन, उपाय, कॉलनी)

Question 1.
धीरे धीरे उसके तेवर ………………. हो चले।
Answer:
तीखे

Question 2.
उन्हें कोई ……………… नहीं सूझ रहा था।
Answer:
उपाय

Question 3.
मेज पर ……………… लगा हुआ था।
Answer:
भोजन

Question 4.
केवल दो-एक ……………… का धीमा प्रकाश फैला हुआ था।
Answer:
मोमबत्तियों

Question 5.
………….. के इस ब्लॉक में कटौती हुई है।
Answer:
कॉलनी

Question 6.
हम पूजा का ……………… तो हँसी – खुशी से मनाएंगे।
Answer:
जन्मदिन

Question 7.
अचानक ……………… आ गई।
Answer:
बिजली

Question 8.
शीला मौसी ने भी कुछ करने का …………… दिया था।
Answer:
भरोसा

निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में लिखिए:

Question 1.
बबलू की घमा-चौकड़ी कहाँ मची हुई थी?
Answer:
बबलू की धमा-चौकड़ी शावर के नीचे मची हुई थी।

Question 2.
उस दिन किसका जन्मदिन था?
Answer:
उस दिन शीला मौसी की बेटी पूजा का जन्मदिन था।

Question 3.
चलने से पहले शीला मौसी और माँ ने क्या किया?
Answer:
चलने से पहले शीला मौसी और माँ एक-दूसरे को देखकर कुछ मुसकुराई।

Question 4.
घर पहुँचने पर माँ को क्या दिखाई पड़ा?
Answer:
घर पहुँचने पर माँ को बबलू किसी सोच में डूबा दिखाई पड़ा।

किसने, किससे कहाः

Question 1.
“बबलू, क्यों इस तरह पानी बरबाद कर रहे हो?”
Answer:
माँ ने बबलू से का।

Question 2.
“आज कॉलोनी के इस ब्लॉक में कटौती हुई है।”
Answer:
शीला मौसी ने सभी मेहमानों से कहा।

Question 3.
“अरे बच्चो, मैं तो भूल ही गया था कि बड़ेवाले पानी के कूलर में पानी भरा हुआ है।”
Answer:
अंकल ने बच्चों से कहा।

Question 4.
“माँ, अब पानी की एक बूंद भी बरबाद नहीं होगी।”
Answer:
बबलू ने माँ से कहा

निम्नलिखित शब्दों के समानार्थी शब्द लिखिए:

1. आग
2. पानी
3. नहाना
4. बिजली
5. उपाय
6. बेटी
7. प्रकाश
8. कामयाब
9. नाटक

Answer:

1. अग्नि
2. जल
3. सान
4. विद्युत
5. तरकीब
6. पुत्री
7. उजाला
8. सफल
9. दिखावा

निम्नलिखित शब्दों के विलोम शब्द लिखिए:

1. गरमी
2. तीखे
3. नीचे
4. सीमित
5. धीमा
6. खुशी
7. दोस्त

Answer:

1. ठंढी
2. मौठे
3. ऊपर
4. असीमित
5. तेज़
6. दुखी
7. दुश्मन

निम्नलिखित शब्दों के लिंग बदलिए:

1. मौसी
2. बेटी

Answer:

1. मौसा
2. बेटा

निम्नलिखित शब्दों के बहुवचन-रूप लिखिए:

1. कमरा
2. तीखा
3. गुब्बारा
4. मिठाई
5. मोमबत्ती
6. बच्चा
7. आँख
8. पंखा

Answer:

1. कमरे
2. तीखे
3. गुब्बारे
4. मिठाइयाँ
5. मोमबत्तियाँ
6. बच्चे
7. आँखें
8. पंखे

Balbharti Maharashtra State Board Class 6 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 16 मुक्या प्राण्यांची कैफियत Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 6 Marathi Solutions Chapter 16 मुक्या प्राण्यांची कैफियत

Marathi Sulabhbharti Class 6 Solutions Chapter 16 मुक्या प्राण्यांची कैफियत Textbook Questions and Answers

1. तक्रार व वनचर यांच्या माध्यामातून जोड्या पूर्ण करा.

प्रश्न 1.
तक्रार व वनचर यांच्या माध्यामातून जोड्या पूर्ण करा.

उत्तर:

2. दोन-तीन वाक्यांत उत्तरे लिहा.

प्रश्न अ.
या पाठात कोणाकोणात संवाद झालेला आहे?
उत्तर:
या पाठात गाय, चिमणी, मासोळी, नागोबा, सर्व प्राणी व माणूस यांच्यात संवाद झालेला आहे.

प्रश्न आ.
चिमणीला कोणता त्रास होतो?
उत्तर:
मोबाईलच्या आवाजाने चिमणीची छाती धडधडून तिचा जीव व्याकूळ होतो. तिला काही सुचत नाही.

प्रश्न इ.
गाईचे डोळे का पाणावले?
उत्तर:
माणसाने टाकलेले प्लॅस्टिक घासाबरोबर गाईच्या पोटात जाऊन तिचे पोट दुखू लागले व तिचे डोळे पाणावले.

प्रश्न ई.
मासोळीने आपली कोणती समस्या मांडली आहे?
उत्तर:
सांडपाणी व रसायने टाकून माणसाने पाणी विषारी करून टाकले आहे. ते पाणी घाण असल्याने पिण्यासारखे नाही. म्हणून जलचर तडफडत आहेत. ही समस्या मांडली आहे.

प्रश्न उ.
नागोबाची तक्रार कोणती आहे?
उत्तर:
गवत, शेती नष्ट झाल्याने वारूळेही राहिली नाहीत. मानवाने पर्यावरणाचा -हास केला आहे. नागोबांना पकडून नागपंचमीला दूध, लाया दिले जाते. हे त्याचे अन्न नाही. अंधश्रद्धेपोटी माणूस नागांच्या जीवावर उठला आहे. ही तक्रार आहे.

3. घोटभर, मैलभर, तासभर, कणभर, चमचाभर हे शब्द वापरून वाक्ये लिहा.

प्रश्न 1.
घोटभर, मैलभर, तासभर, कणभर, चमचाभर हे शब्द वापरून वाक्ये लिहा.

उत्तर:

1. घोटभर – उन्हाळ्यात घोटभर पाणी मिळाले तरी समाधान वाटते.
2. मैलभर – मैलभर अंतर चालून गेल्यावर एक देऊळ लागले.
3. तासभर – झाकीरने तासभर तबला वाजविला.
4. कणभर – कणभरही अन्न वाया जाऊ देऊ नये.
5. चमचाभर- चमचाभर औषध तापाला घालविते.
6. टिचभर – मुंबईत टिचभर ही जागा शिल्लक नाही.
7. रात्रभर – यात्रेकरू रात्रभर डोंगर चढत होते.

4. कोण ते सांगा. (वनचर, भूचर, जलचर, उभयचर)

प्रश्न 1.
कोण ते सांगा. (वनचर, भूचर, जलचर, उभयचर)
उत्तर:
पाण्यात राहणारे – जलचर
जमिनीवर राहणारे – भूचर
जंगलात राहणारे – वनचर
जमीन व पाणी या दोन्ही ठिकाणी राहणारे – उभयचर

5. खालील शब्दांचे समानार्थी शब्द पाठातून शोधून लिहा.

प्रश्न 1.
खालील शब्दांचे समानार्थी शब्द पाठातून शोधून लिहा.

1. किनारा
2. शेवट
3. जल
4. आठवण
5. मासा
6. नातेवाईक
7. व्याकूळ
8. आचरण

उत्तर:

1. काठ
2. गडप
3. जळ
4. स्मरण
5. मासोळी
6. सोयरे
7. कासावीस
8. वर्तन

6. खालील शब्दांचे अर्थ शिक्षकांच्या मदतीने समजून घ्या.

प्रश्न 1.
खालील शब्दांचे अर्थ शिक्षकांच्या मदतीने समजून घ्या.
सगेसोयरे, पाहुणे, नातेवाईक, भाऊबंद

7. खालील शब्दांचे लिंग बदला.

प्रश्न 1.
खालील शब्दांचे लिंग बदला.
उत्तर:

1. चिमणी – चिमण्या
2. नाग – नाग
3. वाघ – वाघ

8. खालील वाक्यांत कंसातील योग्य वाक्प्रचार घाला. (उदास दिसणे, कासावीस होणे, डोळे पाणावणे, डोळे उघडणे)

प्रश्न अ.
सह्याद्री डोंगर चढताना आमचा जीव पाणी पिण्यासाठी ……………….. होत होता.
उत्तर:
सह्याद्री डोंगर चढताना आमचा जीव पाणी पिण्यासाठी कासावीस होत होता.

प्रश्न आ.
आवडते पेन हरवल्याने संजय आज …………………… होता.
उत्तर:
आवडते पेन हरवल्याने संजय आज उदास होता.

प्रश्न इ.
पाणी टंचाई भासू लागताच पाणी बचतीबाबत सर्वांचे ………………. उघडले.
उत्तर:
पाणी टंचाई भासू लागताच पाणी बचतीबाबत सर्वांचे डोळे उघडले.

प्रश्न ई.
रस्त्यावर घडलेला अपघात बघून सर्वांचे …………………. .
उत्तर:
रस्त्यावर घडलेला अपघात बघून सर्वांचे डोळे पाणावले.

9. धडधड, तगमग यासारखे आणखी शब्द लिहा.

प्रश्न 1.
धडधड, तगमग यासारखे आणखी शब्द लिहा.
उत्तर:
सरसर, झरझर, गडगड, झगमग, धगधग

प्रश्न 2.
खालील चौकटीत काही प्राणी व काही पक्ष्यांची नावे लपलेली आहेत. ते शोधा व त्यांची नावे लिहा.

उदा. वटवाघूळ
उत्तरः

प्रश्न 2.
दवाखान्याचा ठिकाणी असलेल्या सुचनांच्या पाट्या तयार करा.

उत्तरः

प्रश्न 3.
शाळेच्या परिसरात स्वच्छताविषयक कोणत्या पाट्या लावाल.

उत्तरः

प्रश्न 4.
‘पर्यावरण संरक्षण’ याविषयी पाठाच्या शेवटी माणसाने केलेली प्रतिज्ञा तुमच्या शब्दात लिहा.

उत्तरः

प्रश्न 5.
वाचा. समजून घ्या.
उत्तरः

आपण समजून घेऊया.

प्रश्न 1.
खालील वाक्यांतील अधोरेखित शब्द पाहा.

1. ही माझी छत्री आहे.
2. तू कोणाचा मुलगा आहेस?
3. मी कालच गावाहून आलो.
4. जी वेगाने पळेल, ती जिंकेल.

प्रश्न 2.
अधोरेखित केलेले शब्द ‘एकाक्षरी’ शब्द आहेत. एकाक्षरी शब्दांना दयायची वेलांटी किंवा उ-कार नेहमी | दीर्घ लिहितात. या नियमाला फक्त ‘नि’ हा शब्द अपवाद आहे. खालील शब्दांपासून वाक्ये बनवा.

1.  ती –
2. पी –
3. मी –
4. ही –

प्रश्न 3.
खालील शब्द वाचा. शब्दांतील शेवटच्या अक्षराला दिलेली वेलांटी, उ-कार समजून घ्या.
चिमणी, विळी, मिरची, कढई, चटई, सफाई, खिडकी, मागू, चिकू, पेरू, नाचू, वस्तू, गाऊ, शिंगरू, कांगारू, ताई, समई, पाहुणी, पाणी. मराठी भाषेत शब्दांतील शेवटच्या अक्षराला दयायची वेलांटी किंवा उ-कार नेहमी दीर्घ लिहितात. या नियमाला ‘आणि’, ‘परंतु’ हे शब्द अपवाद आहेत.

Class 6 Marathi Chapter 16 मुक्या प्राण्यांची कैफियत Additional Important Questions and Answers

दोन-तीन वाक्यांत उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
माणसाने सगेसोयरे कोणाला म्हटले आहे?
उत्तर:
माणसाने कीटक, पक्षी, जलचर, वनचर यांना सगेसोयरे म्हटले आहे.

प्रश्न 2.
माणसाने प्राण्यांपाशी काय कबूल केले?
उत्तर:
पर्यावरणाचा केलेला हास माणसाच्या लक्षात आला. सर्व प्राणी तक्रार करू लागले. माणसाने तेव्हा यापुढे आम्ही आमचे वर्तन बदलू व पर्वत, जल, वातावरणात प्रदूषण करणार नाही असे सांगून वृक्षारोपण करू, वनीकरण करू असे ही आश्वासन दिले.

प्रश्न 3.
मानवाने केलेल्या प्रदूषणाचा कोणता दुष्परिणाम होईल, असे सर्व प्राण्यांनी सांगितले?
उत्तर:
प्राणी तक्रार करू लागले. मानवाने हवेचे, पाण्याचे, भूमीचे प्रदूषण केले. त्यामुळे वनचर आता तुझे सोयरे नाहीत. धरती माता दूषण देईल. मग माणूस दूध, अन्न पाण्यावाचून तडफडेल, असे सर्व प्राण्यांनी मानवाने केलेल्या प्रदूषणाचे दुष्परिणाम सांगितले.

व्याकरण व भाषाभ्यास

प्रश्न 1.
खालील शब्दांचे लिंग बदला.

1. मोर
2. सिंह
3. गाय
4. मांजर
5. राघू
6. कासव
7. हरिण

उत्तर:

1. लांडोर
2. सिंहिण
3. बैल
4. बोका
5. मैना
6. कासविण
7. हरिणी

प्रश्न 2.
खालील शब्दांचे लिंग बदला.

1. गाय
2. मासा
3. जंगल
4. पक्षी
5. माणूस

उत्तर:

1. गाई
2. मासे
3. जंगले
4. पक्षी
5. माणसे

हे लक्षात ठेवा:

एकाक्षरी शब्दांना दयायची वेलांटी किंवा उ-कार नेहमी दीर्घ लिहितात. अपवाद – ‘नि’.

प्रश्न 1.
खालील शब्दांपासून वाक्ये बनवा.
उत्तर:

1. ती – ती खूप हुशार आहे.
2. पी – तू पाणी पी.
3. मी – मी अभ्यास करतो.
4. ही – ही साडी छान आहे.

शब्दातील शेवटच्या अक्षराला दयायची वेलांटी किंवा उ-कार नेहमी दीर्घ लिहितात.

अपवाद – आणि, परंतु उदा. चिमणी, कढई, वस्तू, विक्री इ.

प्रश्न 2.
खालील शब्दांपासून वाक्ये बनवा.
उत्तर:
मिरची – पोपट मिरची खातो.
सफाई – दिवाळीत घरातील सफाई करतात.
चिकू – मला चिकू आवडतात.
गाऊ – आम्ही गाणे गाऊ.

प्रश्न 3.
कोण ते सांगा. (वनचर, भूचर, जलचर, उभयचर)
उत्तर:
पाण्यात राहणारे – जलचर
जमिनीवर राहणारे – भूचर
जंगलात राहणारे – वनचर
जमीन व पाणी या दोन्ही ठिकाणी राहणारे – उभयचर

प्रश्न 4.
खालील शब्दांचे विरूद्धार्थी शब्द पाठातून शोधून लिहा.

1. प्रसन्न
2. कठोर
3. वेडा
4. बिनविषारी
5. स्वच्छ
6. श्रद्धा

उत्तर:

1. उदास
2. नाजूक
3. शहाणा
4. विषारी
5. घाण
6. अंधश्रद्धा

मुक्या प्राण्यांची कैफियत Summary in Marathi

पाठपरिचयः

सदर पाठात पशू-पक्षी, जलचरांना मानवाकडून, त्याच्या अविचाराने होणारा त्रास वर्णन केला आहे. जलचर, भूचर त्रस्त आहेत. याचे दुष्परिणाम सर्व प्राणी मानवास जेव्हा सांगतात तेव्हा डोळे उघडतात. ‘पर्यावरण रक्षण’ कसे करावे हे यातून शिकता येते.

शब्दार्थ:

1. कैफियत – तक्रार (complaint)
2. वन – अरण्य, जंगल (forest)
3. भीती – भय (fear)
4. नाजक – कोमल (delicate)
5. ढीग – रास (heap)
6. पोटशूळ – पोट दुखणे (stomach ache)
7. शहाणा – विवेकी (wise)
8. जल – पाणी (water)
9. विषारी – विषमिश्रीत (poisonous)
10. वारूळ – मुंग्यांचे घर (ant hill)
11. अंधश्रद्धा – चुकीच्या संकल्पना (superstition)
12. हास – नष्ट (destruction)
13. सोयरे – नातेवाईक (relatives)
14. स्मरण – आठवण (remembrance)
15. जागृत – सावध, जागरूक (to be aware of, vigilant)
16. पर्यावरण – वातावरण (enviornment)
17. वर्तन – आचरण (behaviour)
18. वनीकरण – वन, जंगले वसविणे (forestation)
19. वनचर – वनात फिरणारे प्राणी (wild animals)
20. नच – नाही (no, not)
21. वातावरण – आजूबाजूचा परिसर (atmosphere)
22. प्रदूषण – दूषित करणे (pollution)
23. हिरवेगार – गर्द हिरवे (greenish)

Balbharti Maharashtra State Board Class 6 Hindi Solutions Sulabhbharati पुनरावर्तन २ Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 6 Hindi Solutions पुनरावर्तन २

Hindi Sulabhbharti Class 6 Solutions पुनरावर्तन २ Textbook Questions and Answers

Question 1.
शाक (पत्तोंवाली) और सब्जियों के पाँच – पाँच नाम सुनो और सुनाओ:
Answer:
शाक (पत्तोंवाली) के नाम:

(१) पालक
(२) सोवा
(३) मेथी
(४) बथुआ
(५) चौलाई

सब्ज़ियों के नाम:

(१) भिंडी
(२) बैंगन
(३) लौकी
(४) कुम्हड़ा
(५) बोड़ी

Question 2.
एक महीने की दिनदर्शिका बनाओ और विशेष दिन बताओ:
Answer:

Question 3.
१ से १०० तक की संख्याओं का मुखर वाचन करोः
Answer:

1. १ एक
2. – २ दो
3. – ३ तीन
4. – ४ चार
5. – ५ पांच
6. – ६ छह
7. – ७ सात
8. – ८ आठ
9. – ९ नौ
10. – १० दस
11. – ११ ग्यारह
12. – १२ बारह
13. – १३ तेरह
14. – १४ चौदह
15. – १५ पंद्रह
16. – १६ सोलह
17. – १७ सत्रह
18. – १८ अठारह
19. – १९ उन्नीस
20. – २० बीस
21. – २१ इकीस
22. – २२ बाईस
23. – २३ तेइस
24. – २४ चौबीस
25. – २५ पच्चीस
26. – २६ छब्बीस
27. – २७ सताइस
28. – २८ अट्ठाइस
29. – २९ उनतीस
30. – ३० तीस
31. – ३१ इकतीस
32. – ३२ बतीस
33. – ३३ तैंतीस
34. – ३४ चौंतीस
35. – ३५ पैंतीस
36. – ३६ छतीस
37. – ३७ सैंतीस
38. – ३८ अड़तीस
39. – ३९ उनतालीस
40. – ४० चालीस
41. – ४१ इकतालीस
42. – ४२ बयालीस
43. – ४३ तैतालीस
44. – ४४ चवालीस
45. – ४५ पैंतालीस
46. – ४६ छयालिस
47. – ४७ सैंतालीस
48. – ४८ अड़तालीस
49. – ४९ उनचास
50. – ५० पचास
51. – ५१ इक्यावन
52. – ५२ बावन
53. – ५३ तिरपन
54. – ५४ चौवन
55. – ५५ पचपन
56. – ५६ छप्पन
57. – ५७ सतावन
58. – ५८ अठावन
59. – ५९ उनसठ
60. – ६० साठ
61. – ६१ इकसठ
62. – ६२ बासठ
63. – ६३ तिरसठ
64. – ६४ चौंसठ
65. – ६५ पैंसठ
66. – ६६ छियासठ
67. – ६७ सड़सठ
68. – ६८ अड़सठ
69. – ६९ उनहतर
70. – ७० सत्तर
71. – ७१ इकहतर
72. – ७२ बहतर
73. – ७३ तिहतर
74. – ७४ चौहतर
75. – ७५ पचहतर
76. – ७६ छिहतर
77. – ७७ सतहतर
78. – ७८ अठहतर
79. – ७९ उन्नासी
80. – ८० अस्सी
81. – ८१ इक्यासी
82. – ८२ बयासी
83. – ८३ तिरासी
84. – ८४ चौरासी
85. – ८५ पचासी
86. – ८६ छियासी
87. – ८७ सतासी
88. – ८८ अट्ठासी
89. – ८९ नवासी
90. – ९० नब्बे
91. – ९१ इक्यानवे
92. – ९२ बानवे
93. – ९३ तिरानवे
94. – ९४ चौरानवे
95. – ९५ पचानवे
96. – ९६ छियानवे
97. – ९७ सतानवे
98. – ९८ अट्ठानवे
99. – ९९ निन्यानवे
100. – १०० एक सौ

Question 4.
अपना परिचय देते हुए अपने परिवार के बारे में दस बाक्य लिखो:
Answer:
मेरा नाम ………… है।
मेरे पिता जी का नाम श्री …………. है।
मैं कक्षा छठी में पढ़ता हूँ।
मेरे विद्यालय का नाम ………… है।
मेरे पिताजी एक ………… हैं।
मेरी माँ ………… हैं।
मेरा परिवार संयुक्त है।
मेरे परिवार में मेरे दादा, दादी, चाचा और चाची साथ रहते है।
मुझे मेरा परिवार बहुत अच्छा लगता है।

Question 5.
अक्षर समूह में से वैज्ञानिकों के उचित नाम बताओ और लिखो।

Answer:
(१) होमी भाभा
(२) नीरज भिसे
(३) मंजू बंसल
(४) भास्कराचार्य
(५) ए. पी. जे. कलाम
(६) जानकी अम्मल
(७) कल्पना चावला

Hindi Sulabhbharti Class 6 Solutions पुनरावर्तन २ Additional Important Questions and Answers

Question 1.
अपने बारे में भाई / बहन से सुनो।
Answer:
विद्यार्थियों द्वारा स्वयं किया जाए।

Question 2.
इस वर्ष तुम कौन – सा विशेष कार्य करोगे, बताओ?
Answer:
इस वर्ष मैं ग्रीष्मावकाश में तैराकी सीलूँगा और संगीत एवं कैसियो की पढ़ाई करूँगा। संगीत में मेरी रुचि है, अत: मैं शास्त्रीय संगीत सीखने की कोशिश करूँगा।

Question 3.
सप्ताह में एक दिन कहानियाँ पढ़ो।
Answer:
विद्यार्थियों द्वारा स्वयं किया जाए।

Question 4.
पढ़ी हुई सामग्री की विश्लेषणात्मक प्रस्तुति करो।
Answer:
विद्यार्थियों द्वारा स्वयं किया जाए।

Balbharti Maharashtra State Board Class 6 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 10 बाबांचं पत्र Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 6 Marathi Solutions Chapter 10 बाबांचं पत्र

Marathi Sulabhbharti Class 6 Solutions Chapter 10 बाबांचं पत्र Textbook Questions and Answers

1. एका शब्दात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
(अ) कठीण गेलेला पेपर
(आ) वैष्णवीला पत्र लिहणारे
(इ) परीक्षेतील गुणांपेक्षा महत्त्वाचे गुण
(ई) वैष्णवीसाठी बाबा आणणार असलेला खाऊ
उत्तर:
(अ) कठीण गेलेला पेपर – गणित
(आ) वैष्णवीला पत्र लिहणारे – बाबा
(इ) परीक्षेतील गुणांपेक्षा महत्त्वाचे गुण – आंतरिक गुण
(ई) वैष्णवीसाठी बाबा आणणार असलेला खाऊ – पुस्तके

2. एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न अ.
आईने दूरध्वनीवरून बाबांना कोणता निरोप दिला?
उत्तर:
‘सहामाही परीक्षेत गणिताचा पेपर खूपच कठीण गेल्यामुळे वैष्णवी फार निराश झाली आहे’ हा निरोप आईने बाबांना दूरध्वनीवरून दिला.

प्रश्न आ.
बाबांनी दूरध्वनीवरून बोलणे का पसंत केले नाही?
उत्तर:
बाबांना वैष्णवीशी हितगुज करावेसे वाटले, म्हणून बाबांनी दूरध्वनीवरून बोलणे पसंत केले नाही.

प्रश्न इ.
गणित विषय वैष्णवीचा लाडका होण्यासाठी बाबांनी कोणते उपाय सुचवले आहेत?
उत्तर:
गणित विषय वैष्णवीचा लाडका होण्यासाठी बाबांनी वैष्णवीला सांगितले की, गणिताचा पेपर कठीण गेला, म्हणून गणितानंतर असलेल्या विषयांचे पेपर अवघडच जाणार असे होत नाही ना! मग त्याच त्या गोष्टीचा विचार करत बसल्याने उरलेल्या पेपरवरही त्याचा विपरीत परिणाम होतो. ‘अगं, एखादया विषयात गुण कमी पडले, तर याचा अर्थ आपण आयुष्यात अपयशी झालो असे नाही.

तुला सांगतो, गणिताशी तू मैत्री कर. मग बघ गंमत या विषयाची. तुला मुळीच भीती वाटणार नाही. गणितातील संकल्पना, संबोध, क्रिया तू नीट समजून घे. उदाहरणे सोडवण्याचा चांगला सराव कर. हा विषय लवकरच तुझा लाडका होईल.’ हा उपाय सुचवला.

3. खालील शब्दांचे समानार्थी शब्द लिहा.

प्रश्न 1.
खालील शब्दांचे विरूद्धार्थी शब्द लिहा.

उत्तर:

4. खालील शब्दांचे विरूद्धार्थी शब्द लिहा.

प्रश्न 1.
खालील शब्दांचे विरूद्धार्थी शब्द लिहा.

उत्तर:

5.

प्रश्न अ.

उत्तर:

प्रश्न आ.

उत्तर:

6. सध्याच्या युगात पत्र पाठवण्याची कोणकोणती साधने उपलब्ध आहेत त्यांची यादी करा. 

प्रश्न 1.
सध्याच्या युगात पत्र पाठवण्याची कोणकोणती साधने उपलब्ध आहेत त्यांची यादी करा.
उत्तर:

1. पत्रपेटी
2. टपालगाडी
3. कुरिअर
4. ईमेल
5. विमान

7. दिवाळीच्या सुट्टीत तुम्ही काय काय गंमत करणार त्याची यादी बनवा.

प्रश्न 1.
दिवाळीच्या सुट्टीत तुम्ही काय काय गंमत करणार त्याची यादी बनवा.
उत्तरः

1. प्रथम मी नवीन कपडे विकत घेणार,
2. बाबांना सोबत घेऊन फटाके विकत घेणार.
3. आई बरोबर मामाच्या गावी जाणार.
4. आई व आजी यांना फराळ बनवण्यात मदत करणार.
5. मित्रांबरोबर मोकळ्या अंगणात फटाके वाजवणार.
6. शिक्षकांनी दिलेला गृहपाठ वेळेवर पूर्ण करेन.
7. मित्रांसोबत घराच्या अंगणात मातीचा किल्ला तयार करणार.
8. किल्ल्यावर शिवाजी महाराज व इतर शिपाई यांची मांडणी करणार.

8. तुमच्या मित्राला/मैत्रिणीला पोहण्याच्या स्पर्धेत राज्यातून प्रथम क्रमांक प्राप्त झाला. त्याचे तिचे अभिनंदन करणारा संदेश खालील चौकटीत लिहा.

प्रश्न 1.
तुमच्या मित्राला/मैत्रिणीला पोहण्याच्या स्पर्धेत राज्यातून प्रथम क्रमांक प्राप्त झाला. त्याचे तिचे अभिनंदन करणारा संदेश खालील चौकटीत लिहा.
उत्तर:
प्रिय सुप्रिया, अभिनंदन ! अभिनंदन !! अभिनंदन!!!
तुझा पोहण्याच्या स्पर्धेत राज्यातून प्रथम क्रमांक आला हे ऐकून खूप अभिमान वाटला.
असेच यश तुझ्या वाट्याला पुढे पुढे येवो, हिच ईश्वर चरणी प्रार्थना….

9. अपयश ही यशाची पहिली पायरी आहे.’ यासारखी दोन वाक्ये खालील चौकटीत लिहा. 

प्रश्न 1.
अपयश ही यशाची पहिली पायरी आहे.’ यासारखी दोन वाक्ये खालील चौकटीत लिहा.
उत्तर:
1. सुख आणि दुःख यांना सारखेच सामोरे जावे,
2. संकटांना जो धैर्याने तोंड देतो, तोच जीवनात विजयी होतो.

प्रकल्प: साने गुरुजी यांचे ‘सुंदर पत्रे’ हे पुस्तक मिळवा. वाचा. त्यातील तुम्हांला आवडलेली पत्रे सुरेख अक्षरांत लिहा.

प्रश्न 2.
खालील वाक्यांतील रिकाम्या जागी कंसातील योग्य विशेषणे लिहा.
(टवटवीत, उंच, नवा, शंभर)
(अ) हिमालय ………… पर्वत आहे.
(आ) कंपास घ्यायला आईने मला ……………. रुपये दिले.
(इ) बागेत ………….. फुले आहेत.
(ई) ताईने मला …………..’ सदरा दिला.
उत्तर:
(अ) उंच
(आ) शंभर
(इ) टवटवीत
(ई) नवा

आपण समजून घेऊया.

प्रश्न 3.
खालील तक्ता वाचा. समजून घ्या.

उत्तर:

वाक्ये	क्रियापदे	काळ
1. सुनीताने बोरे खाल्ली.	खाल्ली	भूतकाळ
2. मी क्रिकेटची मॅच पाहीन.	पाहीन	भविष्यकाळ
3. सुधीर पत्र लिहीत आहे.	आहे	वर्तमानकाळ
4. वनिता गोड गाणे गाते.	गाते	वर्तमानकाळ
5. आईने कादंबरी वाचली.	वाचली	भूतकाळ

क्रियापदाच्या रूपावरून वाक्यांतील काळ ओळखता येतो.
काळाचे मुख्य तीन प्रकार आहेत.

1. वर्तमानकाळ
2. भूतकाळ
3. भविष्यकाळ

Marathi Sulabhbharti Class 6 Solutions Chapter 10 बाबांचं पत्र Important Additional Questions and Answers

खालील प्रश्नांची एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
बाबांनी वैष्णवीला कोणत्या विषयाशी मैत्री करायला सांगितले आहे?
उत्तर:
बाबांनी वैष्णवीला गणित विषयाशी मैत्री करायला सांगितले आहे.

प्रश्न 2.
परीक्षेतील गुण किंवा श्रेणी पेक्षा अजून कोणती गोष्ट महत्त्वाची आहे?
उत्तर:
परीक्षेतील गुण किंवा श्रेणी पेक्षा आपल्या आंतरिक गुणांची वाढ करणे हे अधिक महत्त्वाचे आहे.

प्रश्न 3.
स्वत:मधील गुणांची वाढ करण्याकरिता प्रत्येकाने काय केले पाहिजे?
उत्तर:
स्वत:मधील गुणांची वाढ करण्याकरिता प्रत्येकाने एखादी तरी कला जोपासली पाहिजे.

प्रश्न 4.
दिवाळीच्या सुट्टीत बाबा कुठे येणार आहेत?
उत्तर:
दिवाळीच्या सुट्टीत बाबा गावी येणार आहेत.

प्रश्न 5.
गावी येताना बाबा वैष्णवीसाठी काय आणणार आहेत?
उत्तर:
गावी येताना बाबा वैष्णवीसाठी खाऊ आणणार आहेत.

प्रश्न 6.
बाबा गावी येताना वैष्णवीसाठी कोणती पुस्तके आणणार आहेत?
उत्तर:
बाबा गावी येताना वैष्णवीसाठी गोष्टीची पुस्तके आणणार आहेत.

बाबांचं पत्र Summary in Marathi

पाठपरिचय:

हे एक वडिलांनी आपल्या मुलीला लिहिलेले सांत्वनपर पत्र आहे. आपल्या मुलीला गणिताचा पेपर अवघड गेल्यामुळे आलेली | निराशा वडीलांनी अतिशय सहजतेने कशी दूर करण्याचा प्रयत्न केला, त्याचे हे पत्र म्हणजे एक सुंदर उदाहरण आहे.

शब्दार्थ:

1. प्रिय – प्रेमळ (dear)
2. शुभ – मंगलदायक, पवित्र (holy)
3. पुरता – पुरेसा (enough)
4. गुरफटणे – गुंतून राहणे (involve, entangled)
5. निराश – नाराज (disappointed)
6. हितगुज करणे – मनातील गोष्ट सांगणे (to chat)
7. विपरीत – वाईट (bad)
8. संबोध – मूळ संकल्पना (concept)
9. सराव – कृती (practice)
10. लाडका – आवडीचा (favourite)
11. आंतरिक – आतील गुण (internal qualities)
12. उत्तम – अधिक चांगले (very good)
13. नृत्य – नाच (dance)
14. जोपासणे – सांभाळणे (to keep safe, to look after)
15. पुरेपूर – पूर्णपणे (completely)
16. खात्री – विस्वास (belief, trust)
17. भेटीअंती – भेट झाल्यानंतर (after meeting)

वाक्प्रचार व अर्थ:

1. निराश होणे – नाराज होणे.
2. हितगुज करणे – मनातील गोष्ट सांगणे.
3. विपरीत परिणाम होणे – वाईट परिणाम होणे.
4. संधी मिळणे – वाव मिळणे.
5. खात्री असणे – विश्वास असणे.

Balbharti Maharashtra State Board Class 6 Hindi Solutions Sulabhbharati Chapter 7 नदी कंधे पर Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 6 Hindi Solutions Chapter 7 नदी कंधे पर

Hindi Sulabhbharti Class 6 Solutions Chapter 7 नदी कंधे पर Additional Important Questions and Answers

निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर एक शब्द में लिखिए:

Question 1.
बालक किसको कंधे पर लाना चाहता है?
Answer:
नदी को।

Question 2.
बालक किसके साथ नहाना चाहता है?
Answer:
मित्रों के साथ।

Question 3.
वह नदी का परिचय किससे कराना चाहता है?
Answer:
भद्रजनों से।

निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर लिखिए:

Question 1.
बालक नदी के उस पार खड़े-खड़े क्या करना चाहता
Answer:
बालक नदी के उस पार खड़े-खड़े ‘मम्मी-मम्मी’ चिल्लाना चाहता है।

Question 2.
शाम ढलने पर बालक क्या करता?
Answer:
शाम ढलने पर बालक नदी को उठाकर अपने कंधे पर रखवाता और जहाँ से उसे लाया था, वहीं रख आता।

Question 3.
वह मित्रों के साथ किस प्रकार नहाना चाहता है?
Answer:
वह मित्रों के साथ कूद-कूदकर और उछल-उछलकर नहाना चाहता है।

Question 4.
बालक नदी को कहाँ बहाना चाहता है?
Answer:
बालक नदी को अपने घर के ठीक सामने बहाना चाहता है।

Question 5.
बालक सबको किसलिए आमंत्रित करता?
Answer:
बालक सबको नदी में नहाने के लिए आमंत्रित करता।

कविता में आए हुए लयात्मक शब्दों को ढूँढकर लिखिए:

उदाहरण: बहाते – बहाते

1. मस्ताते
2. रखवाते
3. करवाते

Answer:

1. चिल्लाते
2. रख आते
3. इतराते

रिक्त स्थानों की पूर्ति कीजिए:

Question 1.
अगर हमारे ……………… में होता।
Answer:
बस

Question 2.
……………… उठाकर घर ले आते।
Answer:
नदी

Question 3.
अपने घर के ठीक ………….
Answer:
सामने

Question 4.
उसको हम ……………… बहाते।
Answer:
हर रोज़

Question 5.
……………… उछल-उछलकर।
Answer:
कूद-कूदकर

Question 6.
अपने मित्रों के साथ ………………।
Answer:
चहाते

उचित जोड़ियाँ मिलाइए:

Answer:
१ – घ
२ – ग
३ – क
४ – ड
५ – ख

व्याकरण और भाषाभ्यास

निम्नलिखित शब्दों के बहुवचन-रूप लिखिए:

1. नदी
2. कंधा
3. बहाता

Answer:

1. नदियाँ
2. कंधे
3. बहाते

निम्नलिखित शब्दों के समानार्थी शब्द लिखिए:

1. घर
2. नदी
3. आमंत्रित
4. शाम
5. मम्मी
6. मित्र
7. झटपट
8. इतराते

Answer:

1. गृह
2. सरिता
3. निमंत्रित
4. संध्या
5. माता
6. सखा
7. जल्दी-जल्दी
8. इठलाते

निम्नलिखित शब्दों के विपरीतार्थक शब्द लिखिए:

1. खड़े-खड़े
2. यहीं
3. उपस्थित
4. झटपट
5. सामने
6. भद्र

Answer:

1. बैठे-बैठे
2. वहीं
3. अनुपस्थित
4. धीरे-धीरे
5. पीछे
6. अभद्र

निम्नलिखित शब्दों में अनुस्वार ‘ या अनुनासिक लगाकर शब्द लिखिए:

1. मित्रो
2. कधे
3. जहा
4. आमत्रित
5. जनो

Answer:

1. मित्रों
2. कंधे
3. जहाँ
4. आमंत्रित
5. जनों

Balbharti Maharashtra State Board Class 6 Hindi Solutions Sulabhbharati Chapter 9 वह देश कौन-सा है? Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 6 Hindi Solutions स्वयं अध्ययन २

Hindi Sulabhbharti Class 6 Solutions स्वयं अध्ययन २ Textbook Questions and Answers

चित्रवाचन करके अपने शब्दों में कहानी लिखो और उचित शीर्षक बताओ:

विद्यार्थियों से ऊपर दिए गए चित्रों का क्रमानुसार निरीक्षण कराएँ । चित्र में कौन-कौन-सी घटनाएं घटी होंगी, उन्हें सोचने के लिए कहें । उन्हें अन्य चित्रों एवं घटनाओं के आधार पर कहानी लिखने के लिए प्रेरित करें और उचित शीर्षक देने के लिए कहें।
Answer:
छात्र स्वयं करें

Balbharti Maharashtra State Board Class 6 Hindi Solutions Sulabhbharati Chapter 1 उपयोग हमारे Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 6 Hindi Solutions Chapter 1 उपयोग हमारे

Hindi Sulabhbharti Class 6 Solutions Chapter 1 उपयोग हमारे Textbook Questions and Answers

चित्रो का परिचय: चित्र का निरीक्षण करो और बताओ।

डाकघर:

विद्यार्थियों से चित्रों का निरीक्षण कराकर उनको प्रश्न पूछने के लिए कहें । बड़ों की सहायता से उन्हें डाकघर में जाकर टिकट खरीदने तथा बैंक में बाल-बचत खाता खुलवाने और परिचित डाकिए, बैंक कर्मचारी, नर्स, हवलदार से बातचीत करने की सूचना दें।

Answer:
प्रस्तुत चित्र डाकघर का है। डाकघर भारत-सरकार का सबसे पुराना व बड़ा उपक्रम है। चित्र में डाकघर के अलग-अलग हिस्सों में होने वाले काम के बारे में बताया गया है। लोग अपना पत्र और मनी ऑर्डर भेजने के लिए कतार में खड़े हैं। पोस्टमैन पत्रों पर कुछ लिख रहे हैं। एक व्यक्ति बचत खाता-काउन्टर पर डाक कर्मचारी से कुछ पूछताछ कर रहा है। दूसरा व्यक्ति मनी ऑर्डर-काउन्टर पर बैठी डाक-कर्मचारी से कुछ जानकारी प्राप्त कर रहा है। डाकघर में सूचना-फलक लगा हुआ है। डाकघर के अन्य कर्मचारी भी अपने काम में व्यस्त हैं। हम आपकी आवश्यकता समझते हैं।’ इस सुविचार के माध्यम से ग्राहकों में अपनेपन का भाव पैदा करने का प्रयास किया गया है। छोटे बच्चे अपने माता-पिता के साथ डाकघर में आए हैं और सभी चीज़ों का निरीक्षण कर रहे हैं। गमले के पास कूड़ेदान रखा गया है। ‘बचत आपकी, प्रगति देश की।’ इस सुंदर पंक्ति द्वारा लोगों में देश की प्रगति की भावना भी जागृत करने का प्रयत्न किया गया है। प्रगति के आज के दौर में हमारी सरकार डाकघरों का महत्त्व बरकरार रखने के लिए बैंकों की तर्ज पर उनका पुनर्गठन कर रही है।

बैंक:

उपरोक्त स्थानों की कार्य प्रक्रिया संबंधी जानकारी देकर चर्चा करें । प्रत्यक्ष जाकर विद्यार्थियों को वहाँ की सूचना पढ़ने के लिए कहें । उनसे अपने गाँव/शहर के महत्त्वपूर्ण स्थानों के दूरध्वनि क्रमांकों की सूची बनवाएँ और सहायता लेने की सूचना दें।

Answer:
प्रस्तुत चित्र बैंक का है। प्रतिदिन के कार्य का चित्रण इसमें किया गया है। छोटे बच्चे अपने माता-पिता के साथ बैंक में आए हैं। बैंक में आए कई ग्राहक अपना कार्य कर रहे हैं। एक महिला पूछताछ-काउन्टर पर बैठे बैंक कर्मचारी से कुछ बातचीत कर रही है। दूसरी महिला बचत खाता काउन्टर पर अपना कार्य करने के लिए खड़ी है। कुछ ग्राहक कैशिअर के पास से अपने रुपये लेने के लिए कतार में खड़े हैं। एक महिला कैशिअर काउन्टर पर रुपये जमा कर रही है। कुछ ग्राहक अपने कार्य की प्रतीक्षा में बैठे हैं। एक ग्राहक शाखा प्रबंधक (मैनेजर) के कक्ष में बैठकर कुछ वार्तालाप कर रहा है। बंदूकधारी सुरक्षा कर्मचारी बैंक की सुरक्षा के लिए खड़ा है। अन्य ग्राहक अपने काम में व्यस्त दिखाई दे रहे हैं। बैंक की ओर से ग्राहकों को सूचना देने के लिए सूचना फलक लगा हुआ है।

Hindi Sulabhbharti Class 6 Solutions Chapter 1 उपयोग हमारे Additional Important Questions and Answers

निम्नलिखित शब्दों में से उचित शब्द चुनकर रिक्त स्थानों की पूर्ति कीजिए:

(प्रगति, सूचना, टिकट, कूड़ेदान)

Question 1.
डाकघर में लोगों और कर्मचारियों को सूचित करने के लिए ………………… फलक लगाया जाता है।
Answer:
सूचना

Question 2.
हमें कचरा ……………….. में फेंकना चाहिए।
Answer:
कूड़ेदान

Question 3.
हमारे बचत करने से देश की …………………. होगी।
Answer:
प्रगति

Question 4.
पत्र पर ……………… लगाकर हम उसे डाकघर में देते है।
Answer:
टिकट प्रश्न

निम्नलिखित वाक्य सही हैं या गलत लिखिए:

Question 1.
डाकघर में हम पैसे जमा कर सकते हैं।
Answer:
सही

Question 2.
हमें कचरा गमले में फेंकना चाहिए।
Answer:
गलत

Question 3.
बच्चे डाकघर में खेल रहे हैं।
Answer:
गलत

Question 4.
मेज पर पत्र बिखरे पड़े हैं।
Answer:
सही

Question 5.
बचत खाता काउंटर पर महिला कर्मचारी बैठी है।
Answer:
गलत

निम्नलिखित चित्रों के साथ सही जोड़ियाँ मिलाइए:

Answer:
१ – घ
२ – ग
३ – ड़
४ – क
५ – ख

निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर एक-एक वाक्य में लिखिए:

Question 1.
डाकघर में हम क्यों जाते हैं?
Answer:
हम डाकघर में पत्र डालने, लाने अथवा मनी ऑर्डर तथा रजिस्ट्री करने जाते हैं।

Question 2.
डाकघर के चित्र में कितने विभाग दिखाये गए हैं और कौन से?
Answer:
डाकघर के चित्र में तीन विभाग दिखाये गए है।

• बचत खाता
• मनी ऑर्डर
• रजिस्ट्री/टिकट

Question 3.
डाकघर के फलक पर कौन-सा सुंदर वाक्य लिखा है?
Answer:
डाकघर के फलक पर ‘बचत आपकी, प्रगति देश की’ यह सुंदर वाक्य लिखा है।

Question 4.
छोटे बच्चे किसके साथ डाकघर में आए है?
Answer:
छोटे बच्चे अपने माता – पिता के साथ डाकघर में आए है।

Question 5.
‘हम आपकी आवश्यकता समझते हैं।’ इस वाक्य से आप क्या समझते हैं?
Answer:
इस वाक्य से हम यह समझते है कि आपका समय और आपका कार्य हमारे लिए महत्त्वपूर्ण है।

निम्नलिखित शब्दों में से उचित शब्द चुनकर रिक्त स्थानों की पूर्ति कीजिए:

(ग्राहक, पूछताछ, बंदूक, बचत, छड़ी)

Question 1.
महिला . …………… कर रही है।
Answer:
पूछताछ

Question 2.
दूसरी महिला ……………… खाता काउन्टर के पास खड़ी है।
Answer:
बचत

Question 3.
सुरक्षा कर्मचारी के पास ……………… है।
Answer:
बंदूक

Question 4.
मैनेजर ……………….. से बातचीत कर रहा है।
Answer:
ग्राहक

Question 5.
बूढ़े ग्राहक के हाथ में ………………….
Answer:
छड़ी

निम्नलिखित बाक्य सही हैं या गलत लिखिए:

Question 1.
बैंक में कैशिअर पैसे का लेन-देन एवं हिसाब का काम देखता है।
Answer:
सही

Question 2.
बैंक में हमें पत्र मिलता है।
Answer:
गलत

Question 3.
मैनेजर का काम लोगों की रक्षा करना होता है।
Answer:
गलत

Question 4.
आज-कल बैंक का अधिकतर काम संगणक पर होता है।
Answer:
सही

Question 5.
बैंक से हमें कर्ज मिलता है।
Answer:
सही

निम्नलिखित बैंक व पोस्ट से संबंधित शब्दों को अलग अलग करके लिखिए:

(पूछताछ, बचत खाता, कैशिअर, डाकिया, मैनेजर, डाक अधिकारी, रजिस्ट्री, चालू खाता, पत्र, धनादेश, मनी ऑर्डर)
Answer:
पोस्ट ऑफिस:

• डाकिया
• बचत खाता
• डाक अधिकारी
• रजिस्ट्री
• पत्र
• मनी ऑर्डर

बैंक:

• बचत खाता
• कैशिअर
• चालू खाता
• धनादेश
• पूछताछ

निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर एक-एक वाक्य में लिखिए:

Question 1.
बैंक में खजांची क्या कार्य करते हैं?
Answer:
बैंक में खजांची रुपये लेन-देन का एवं उसका हिसाब रखने का कार्य करते हैं।

Question 2.
बैंक में पूछताछ-कक्ष क्यों होता है?
Answer:
बैंक में आने वाले ग्राहकों की समस्याओं का निवारण करने के लिए बैंक में पूछताछ-कक्ष होता है।

Question 3.
बैंक में सुरक्षा कर्मचारी क्यों तैनात किए जाते हैं?
Answer:
बैंक में आने-जाने वाले ग्राहकों एवं बैंक के मालमत्ते की रक्षा करने के लिए बैंक में सुरक्षा कर्मचारी तैनात किए जाते हैं।

Question 4.
बैंकों की आवश्यकता क्यों होती है?
उत्तर :
हमारी धन-संपत्ति को सुरक्षित रखने के लिए हमें बैंकों की आवश्यकता होती है।

Question 5.
बैंक के मुख्य अधिकारी को क्या कहते हैं?
Answer:
बैंक के मुख्य अधिकारी को शाखा प्रबंधक कहते हैं।

Question 6.
साधारण या आम जनता बैंक में किस प्रकार का खाता खोलती है?
Answer:
साधारण या आम जनता बैंक में बचत खाता खोलती है।

Balbharti Maharashtra State Board Class 6 English Solutions Chapter 3.6 The Merchant of Venice Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 6 English Solutions Chapter 3.6 The Merchant of Venice

Class 6 English Chapter 3.6 The Merchant of Venice Textbook Questions and Answers

1. Say whether the following statements are true or false.

Question a.
The merchant ships brought spices and other treasures from India and other countries to Italy.
Answer:
True

Question b.
Antonio had gone on a long voyage.
Answer:
False

Question c.
Bassanio was very rich.
Answer:
False

Question d.
Portia had many brothers and sisters.
Answer:
False

Question e.
Portia’s suitors chose the gold and silver caskets.
Answer:
True

Question f.
Bassanio borrowed money from Shylock in Antonio’s name.
Answer:
True

Question g.
Shylock was not at all generous.
Answer:
True

Question h.
Shy lock demanded a pound of Antonio’s flesh.
Answer:
True

Question i.
Portia saved Antonia in the court of law.
Answer:
True

Question j.
Antonio’s ships were lost at sea.
Answer:
False

2. Write a few lines about each character.

Question 1.
Antonio:
Answer:
Antonio was a rich merchant who lived in the prosperous city of Venice in Italy. He sent his ships to faraway countries bringing back spices and other treasures, thus making a lot of profit. He was a kind man with many friends. His best friend was Bassanio, for whom he was even ready to stake his life.

Question 2.
Bassanio:
Answer:
Bassanio was a young and handsome nobleman with no money. He wanted to marry Portia. He had to go to Belmont to try his luck to marry Portia. He won Portia’s hand in marriage.

Question 3.
Portia:
Answer:
Portia was a beautiful and intelligent woman. She was the only daughter of a very wealthy man. Her father had died leaving her a large estate. Her father had written a will on how Portia’s husband had to be selected. Portia happily married Bassanio in accordance with her father’s will.

Question 4.
Shylock:
Answer:
Shylock was a Jewish moneylender. He had a lot of money. He was not a generous person. Money was all that he cared for. He did not like Antonio and wanted to harm him. He got a chance to do so when Antonio went to him to borrow money for Bassanio. He readily gave the money but with a strange condition which was very cruel and inhuman.

3. Write the following in short:

Question 1.
The story of the three caskets
Answer:
Portia’s father, a very wealthy man died leaving her a large estate. Her father had prepared a will in which he had written how her husband should be selected. He had to choose between three caskets – one of gold, one of silver and . one of lead. Each had something written on it and a message inside the box. The one who took the right casket which was the lead casket won Portia’s hand in marriage.

Question 2.
What the young lawyer pleaded?
Answer:
Antonio was taken to court by Shylock to demand and fulfill his strange and cruel condition. If the condition was fulfilled, Antonio would lose his life. A lawyer entered the court to fight Antonio’s case. The lawyer requested Shylock to show mercy though the law was on his side.

The lawyer pleaded that mercy is a quality of God. He further said that when a person shows mercy to someone, both are blessed. He said that mercy was more valuable than a king’s crown. All the pleadings of the young lawyer did not have any effect on Shylock who stuck to his inhuman condition of wanting a pound of Antonio’s flesh.

Question 3.
The events at the court
Answer:
When Antonio was taken to court by Shylock to get his inhuman demand fulfilled, the Duke who liked Antonio felt sorry for him. Portia asked Bassanio to pay Shylock double the amount which Shylock refused. Everyone in the court considered Shylock’s demand to be inhuman.

The Duke asked Shylock to show mercy but Shylock refused. A young lawyer entered the court to fight Antonio’s case. This was the turning point. The lawyer fought for Antonio very cleverly and helped him get out of the inhuman condition.

4. Write the conditions that Portia put down to warn Shylock.

Question 1.
Write the conditions that Portia put down to warn Shylock.
Answer:
The young lawyer fighting Antonio’s case asked Shylock to show mercy. Shylock was adamant and stuck to the bond saying that all he wanted was a pound of Antonio’s flesh. The lawyer then cleverly allowed Shylock to take Antonio’s pound of flesh. The lawyer warned the Jew that while doing so, he should not shed even one drop of Antonio’s blood. He also warned Shylock that he should cut exactly one pound of flesh – nothing less and nothing more, according to the bond.

5. Find four words ending with ‘-ous’ from the story. Can you add three more words ending with ‘-ous’ to this list?

Question 1.
Find four words ending with ‘-ous’ from the story. Can you add three more words ending with ‘-ous’ to this list?
Answer:

1. prosperous
2. generous
3. monstrous
4. jealous

6. Read the following words. Write the words that are combined to make these words. Add ten more to the list on your own.

Question 1.
Read the following words. Write the words that are combined to make these words.

1. faraway
2. nobleman
3. whoever
4. moneylender
5. sometimes

Add ten more words to the list on your own. Each of the component words must be meaningful.
Answer:

1. faraway – far, away
2. nobleman – noble, man
3. whoever – who, ever
4. moneylender – money, lender
5. sometimes – some, times

7. Read the following chains of words:

Question 1.
Read the following chains of words:
Answer:

1. fortune – fortunate – fortunately – unfortunately
2. know knowing – knowingly – unknowingly
3. amaze – amazing – amazingly
4. possible – impossible – impossibly

8. A letter or group of letters added to the front of a word to change its meaning and make a new word is called a prefix.
Examples: fortunately – unfortunately, agree – disagree, possible – impossible, human – inhuman, legal – illegal
Add proper prefixes to the following words to make new words:

1. kind
2. intelligent
3. advantage
4. happy
5. allow
6. safe

Answer:

1. kind – unkind
2. intelligent – unintelligent
3. advantage – disadvantage
4. happy – unhappy
5. allow – disallow
6. safe -unsafe

9. Find at least three sentences in the story which have modal verbs.

Question 1.
Portia’s husband should be selected.
Answer:
should-modal

Question 2.
Whoever chooses me, must give and hazard all he has.
Answer:
must-modal

Question 3.
Shylock would cut off a pound of Antonio’s flesh.
Answer:
would-modal

Question 3.
He was very happy that Antonio would not be able to pay the money.
Answer:
would – modal

Question 4.
But what could he do?
Answer:
could – modal

10. Visit a library. Read other tales by Shakespeare, for example, Julius Caesar, As You Like It, Macbeth and The Tempest.

11. Hold a mock trial for any one of the following offences. There should be a complainant, a defendant, and lawyers to argue that case on behalf of them. The whole class can vote to pass the judgement. On what occasions will you plead for justice? What punishment will you suggest? When will you plead for mercy?
a. A very poor and honest servant has broken a vase while cleaning it. The vase was valuable and the employer liked it very much.
b. A poor man stole some ornaments from a rich girl.
c. A young man was injured in a road accident due to another man’s careless driving.

Class 6 English Chapter 3.6 The Merchant of Venice Additional Important Questions and Answers

Answer the following questions in one or two sentences.

Question 1.
Where did Antonio live?
Answer:
Antonio lived in Venice, a prosperous city in Italy.

Question 2.
What did the ships of adventurous merchants bring back?
Answer:
The ships of adventurous merchants brought back spices and other treasures from India and other countries.

Question 3.
What made the merchants rich?
Answer:
The merchants sold the merchandise brought back from other countries in Europe and made a lot of profit, thus making them rich.

Question 4.
Who was Bassanio?
Answer:
Bassanio was a young and handsome nobleman, who had no money.

Question 5.
What had the suitors of Portia to choose between?
Answer:
Portia’s suitors had to choose between three caskets – one of gold, one of silver and one of lead.

Question 6.
What was written on the gold casket?
Answer:
‘Whoever chooses me shall gain what men desire’ was written on the gold casket.

Question 7.
What was written on the silver casket?
Answer:
‘Whoever chooses me shall get as much as he deserves’, was written on the silver casket.

Question 8.
What was written on the casket of lead?
Answer:
‘Whoever chooses me must give and hazard all he has’, was written on the casket of lead.

Question 9.
Who chose the gold casket?
Answer:
The Prince of Morocco chose the gold casket.

Question 10.
What was the message on the gold casket?
Answer:
The message on the gold casket was, ‘All that glitters is not gold’.

Question 11.
Who was Shylock?
Answer:
Shylock was a Jewish moneylender.

Question 12.
Why did Shylock dislike Antonio?
Answer:
Shylock disliked Antonio because he sometimes lent money to people without charging any interest on it.

Question 13.
What was the strange condition Shylock put to Antonio?
Answer:
The strange condition Shylock put to Antonio was that if Antonio failed to return the money he borrowed from Shylock within three months, he would cut a pound of Antonio’s flesh.

Question 14.
What news made Shylock happy? Why?
Answer:
The news that Antonio had lost his ships made Shylock happy. He was very happy because he was sure that Antonio would not be able to repay the money he had borrowed from Shylock.

Question 15.
Why was Antonio unable to avoid Shylock’s strange condition?
Answer:
Antonio was unable to avoid Shylock’s strange condition because Antonio had written a bond to that effect.

Question 16.
What did Portia tell Bassanio to do to save Antonio?
Answer:
Portia told Bassanio to pay Shylock twice the amount to save Antonio.

Question 17.
Why did Shylock want revenge?
Answer:
Shylock wanted revenge because he felt that Antonio and the others had treated him badly before.

Question 18.
What was mercy more valuable than?
Answer:
Mercy was more valuable than a king’s crown.

Question 19.
What did the lawyer warn Shylock while cutting off Antonio’s flesh?
Answer:
The lawyer warned Shylock that while cutting off the flesh, Shylock should not shed even one drop of Antonio’s blood. The lawyer also told Shylock that he should cut exactly one pound of flesh – nothing less and nothing more.

Question 20.
How was Antonio’s life saved?
Answer:
When Shylock realised that he could not do what the young lawyer had asked him to do, he accepted defeat and thus Antonio’s life was saved.

Question 21.
Why do you think Portia’s father prepared such a will?
Answer:
Portia was the only daughter of a wealthy man. Her father had died leaving Portia all his fortune and estate. He knew that Portia being alone could be cheated and would lose her wealth and property. So in order that Portia would get a good husband, Portia’s father made his will in this manner.

Reading Skills, Vocabulary and Grammar.

Question 1.
Write 3 sentences about Antonio.
Answer:
Antonia was a rich merchant of Venice, a prosperous city in Italy. He sent his ships to faraway countries bringing back spices and other treasures, thus making a lot of profit. He was a kind man with many friends. Bassanio was his best friend for whom he was ready even to stake his life.

Question 2.
When were sea voyages dangerous?
Answer:
Sea voyages were dangerous about five hundred years ago.

Question 3.
What was Antonio waiting for? Why?
Answer:
Antonio was waiting for his ships to return with merchandise. He was waiting for the ships because he had put almost all his money in the ships.

Question 4.
Antonio was a kind man. (Change into a negative sentence)
Answer:
Antonio was not an unkind man. OR Antonio was not a cruel man.

Question 5.
Give the antonyms of:
Answer:
a. dangerous × harmless, safe
b. kind × unkind

Question 6.
What are the qualities you would like in your best friend?
Answer:
A friend is one who is kind and good natured. He/She must be approachable so that I can tell him/ her my problems without being judgmental about me. I must feel free to confide all my happy as well as sad moments with him/ her. A best friend is one who makes you laugh a little louder, smile a little brighter and live a little better. These are the qualities I would like in my best friend.

Language Study.

Question 1.
Find four words ending with ‘-ous’ from the story. Add some more of your own words ending with ‘-ous’ to this list.
Answer:

1. dangerous
2. advantageous
3. wondrous
4. treacherous
5. mountainous

Question 2.
Read the following words. Write the words that are combined to make these words. Add ten more to the list on your own.
Answer:

1. cupboard – cup, board
2. careless – care, less
3. painless – pain, less
4. comfortable – comfort, able
5. handsome – hand, some
6. forward – for, ward
7. photograph – photo, graph
8. strawberry – straw, berry
9. pineapple – pine, apple
10. anywhere – any, where

Question 3.
Read the following chains of words:
Answer:
1. taste – tasty – tasteful – tastefully
2. fashion – fashionable – unfashionable – fashionably – unfashionably

Do as directed:

Question 1.
Bassanio was a young and handsome nobleman. (Name the word class of the underlined word)
Answer:
young – adjective

Question 2.
He had no money. (Add a question tag)
Answer:
He had no money, hadn’t he?

Question 3.
They made a lot of profit. (Identify the kind of sentence)
Answer:
Assertive/Declarative – Affirmative

Question 4.
Antonio was waiting for his ships.
a. Pick out the verb and state its tense.
b. Pick out the auxiliary (helping) verb from the sentence
Answer:
a. was waiting – past continuous tense
b. was – auxiliary verb

The Merchant of Venice Summary in English

‘The Merchant of Venice’ written by William Shakespeare is a comical play. The story of the play revolves around Antonio, the rich merchant of Venice, his best friend Bassanio who wanted to marry Portia, the beautiful and intelligent daughter of a wealthy man but had no money to reach Belmont where Portia lived. Shylock, the Jewish moneylender who wanted a pound of Antonio’s flesh in exchange of the money he lent to Bassanio. In the court, Portia disguises as a man and fights Antonio’s case which ends on a happy note.

Introduction:

The play highlights the fact that love is more important than money and mercy is preferable to revenge and love lasts forever.

Glossary:

1. prosperous (ad)) – to be successful
2. adventurous (ad)) – willing to incur risks
3. merchandise (n) – commodities offered for sale
4. will (n) – a legal document stating one’s intent concerning the disposal of one’s property after death
5. casket (n) – a little box, e.g., for jewelry
6. hazard (v) – to risk something or put it in danger
7. generous (adj) – willing to give and share
8. adamant (adj) – firm, determined
9. inhuman (adj) – something relating to cruelty, uncivilized
10. tragic (adj) – causing great sadness or suffering

Balbharti Maharashtra State Board Class 6 Hindi Solutions Sulabhbharati स्वयं अध्ययन १ Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 6 Hindi Solutions स्वयं अध्ययन १

Hindi Sulabhbharti Class 6 Solutions स्वयं अध्ययन १ Textbook Questions and Answers

एक से सौ तक की उलटी गिनती पढ़ो और कॉपी में लिखो:

Answer:

1. – १ एक
2. – २ दो
3. – ३ तीन
4. – ४ चार
5. – ५ पांच
6. – ६ छह
7. – ७ सात
8. – ८ आठ
9. – ९ नौ
10. – १० दस
11. – ११ ग्यारह
12. – १२ बारह
13. – १३ तेरह
14. – १४ चौदह
15. – १५ पंद्रह
16. – १६ सोलह
17. – १७ सत्रह
18. – १८ अठारह
19. – १९ उन्नीस
20. – २० बीस
21. – २१ इकीस
22. – २२ बाईस
23. – २३ तेइस
24. – २४ चौबीस
25. – २५ पच्चीस
26. – २६ छब्बीस
27. – २७ सताइस
28. – २८ अट्ठाइस
29. – २९ उनतीस
30. – ३० तीस
31. – ३१ इकतीस
32. – ३२ बतीस
33. – ३३ तैंतीस
34. – ३४ चौंतीस
35. – ३५ पैंतीस
36. – ३६ छतीस
37. – ३७ सैंतीस
38. – ३८ अड़तीस
39. – ३९ उनतालीस
40. – ४० चालीस
41. – ४१ इकतालीस
42. – ४२ बयालीस
43. – ४३ तैतालीस
44. – ४४ चवालीस
45. – ४५ पैंतालीस
46. – ४६ छयालिस
47. – ४७ सैंतालीस
48. – ४८ अड़तालीस
49. – ४९ उनचास
50. – ५० पचास
51. – ५१ इक्यावन
52. – ५२ बावन
53. – ५३ तिरपन
54. – ५४ चौवन
55. – ५५ पचपन
56. – ५६ छप्पन
57. – ५७ सतावन
58. – ५८ अठावन
59. – ५९ उनसठ
60. – ६० साठ
61. – ६१ इकसठ
62. – ६२ बासठ
63. – ६३ तिरसठ
64. – ६४ चौंसठ
65. – ६५ पैंसठ
66. – ६६ छियासठ
67. – ६७ सड़सठ
68. – ६८ अड़सठ
69. – ६९ उनहतर
70. – ७० सत्तर
71. – ७१ इकहतर
72. – ७२ बहतर
73. – ७३ तिहतर
74. – ७४ चौहतर
75. – ७५ पचहतर
76. – ७६ छिहतर
77. – ७७ सतहतर
78. – ७८ अठहतर
79. – ७९ उन्नासी
80. – ८० अस्सी
81. – ८१ इक्यासी
82. – ८२ बयासी
83. – ८३ तिरासी
84. – ८४ चौरासी
85. – ८५ पचासी
86. – ८६ छियासी
87. – ८७ सतासी
88. – ८८ अट्ठासी
89. – ८९ नवासी
90. – ९० नब्बे
91. – ९१ इक्यानवे
92. – ९२ बानवे
93. – ९३ तिरानवे
94. – ९४ चौरानवे
95. – ९५ पचानवे
96. – ९६ छियानवे
97. – ९७ सतानवे
98. – ९८ अट्ठानवे
99. – ९९ निन्यानवे
100. – १०० एक सौ